سونوگرافی های تخصصی بارداری: انواع غربالگری ها و کالرداپلرها
برای انجام انواع سونوگرافی های مهم و تخصصی در بارداری باید بدانید کدام‌ها برای شما واجب است و کدام‌ها نیست؟ سونوگرافی‌های غربالگری، کالرداپلر و انواع دیگر را بشناسید و با خیال راحت انجام‌شان بدهید. در بیا نی نی به این موارد اشاره کرده‌ایم.
سونوگرافی دوران بارداری برای بررسی سلامت جنین بسیار مهم است. انواع بررسی‌هیا غربالگری و پیش‌بینی و پیش‌گیری‌ها از بیماری‌های مادرزادی با همین سونوگرافی‌های داپلر و رنگی انجام می‌شود. در این تست‌های اسکرینینگ با امواج اولتراسوند یا فراصوتی، می‌توان ابعاد بدن جنین را بررسی کرد و تصویر آن را از طربق مانیتور دستگاه سونورگافی مشاهده کرد. هدف از این تست‌ها و جلسات سونوگرافی فراتر از بررسی جنسیت جنین است. سلامت مادر و جنین با این بررسی‌ها تضمین می‌شود. چطور می‌توان این سونوگرافی‌ها را به طور دقیق انجام داد؟ در یک مرکز معتبر که متخصصان رادیولوژیست آن کار با این دستگاه‌ها را به طور حرفه‌ای بلدند و تفسیری عالی از ابعاد و ویژگی‌های فیزیکی جنین دارند. در ادامه با مهم‌ترین کاربردهای این سونوگرافی‌ها در بارداری آشنا می‌شویم.
در این مطلب می‌خوانید:
- سونوگرافی‌های بارداری چه هستند؟
- اساس کار سونوگرافی بارداری
- اهمیت انجام سونوگرافی بارداری
- هدف و علل تجویز سونوگرافی
- تعداد سونوگرافی‌های مجاز در بارداری
- انواع سونوگرافی‌های بارداری
- سونوگرافی‌های دو بعدی و داپلر
سونوگرافی‌های بارداری چه هستند؟
وقتی پزشک متخصص زنان برای خانم باردار، سونوگرافی تجویز می‌کند؛ می‌خواهد سلامت مادر و جنین در حال رشد او را بررسی کند. مثلا مطمئن شود که:
- مادر و جنین در سلامت کامل هستند؟
- جنین رشد کافی دارد؟
- ساک حاملگی در حالت نرمال است؟
- جنسیت بچه چیست؟
- قلب جنین می‌تپد؟
- اندام‌های او در مراحل رشدی نرمال، شکل گرفته‌اند؟
اساس کار سونوگرافی بارداری
در جلسه سونوگرافی، از دستگاه سونوگرافی یک پروب یا دسته با سیم به شکم مادر اتصال می‌یابد. سونوگرافیست اسن پروب را روی شکم مادر می‌کشد و امواج فراصوتی واردن شکم مادر می‌شوند؛ از برخورد انی امواج به جنین و عبور از شکم مادر، تصویری روی مانیتور دستگاه پردازش می‌شود که می‌تواند جنین را به طور واضح نشان دهد.
اهمیت انجام سونوگرافی غربالگری در بارداری
شاید فکر کنید که جنسیت بچه برای شما مهم نیست و حالا چه دلیلی دارد که سونوگرافی را انجام دهید؟ که اشعه‌های مختلف به بدن شما بخورند. نگرانی از آسیب به سلامت جنین باعث می‌شود که برخی زن و شوهرها جلسات سونوگرافی را انجام ندهند. با این‌حال باید برای انجام سونوگرافی در بارداری، به هدف غربالگری هم فکر کنید. گاهی مشکلات ژنتیکی باعث می‌شوند که جنین به خوبی رشد نکند یا مثلا برخی اندام‌های او شکل نگیرند. بنابراین باید با انجام سونوگرافی‌هیا غربالگری که پزشک تحویز می‌کند؛ از وضعیت جسمی جنین مطلع شد.
- هدف از سونوگرافی غربالگری
- تائید حدس و گمان‌های ناشی از آزمایش‌های ژنتیکی غربالگری
- بررسی دقیق اندازه جنین به نسبت سن بارداری
- مشکلات احتمالی حیاتی مادر در دوران بارداری
هدف از انجام سونوگرافی‌های بارداری
پزشکان از انجام سونوگرافی در دوران بارداری ۲ هدف عمده دارند:
- بررسی سلامت کلی، رشد و تکامل جنین
- ارزیابی برخی از عوارض و بیماری‌های در دوران بارداری برای مادر
علل تجویز سونوگرافی در حاملگی
پزشک متخصص زنان و زایمان به این علل سونوگرافی را تجویز می‌کند:
- تائید بارداری
- حاملگی خارج رحمی
- حاملگی مولار
- بررسی سقط
- عوارض اولیه بارداری
- تعیین سن بارداری
- ارزیابی رشد،حرکت و ضربان قلب کودک
- بررسی دو یا چند قلویی
- سنجش وصعیت اندام‌های لگنی مانند رحم، تخمدان و دهانه رحم
- بررسی میزان مایع آمنیوتیک
- بررسی جای جفت
- موقعیت جنین در رحم مادر
- بررسی مشکلات مربوط به اندام‌ها، ماهیچه‌ها یا استخوان‌های کودک
- وضعیت و بیماری‌های احتمالی مادرزادی
- غربالگری انواع بیماری‌های ژنتیکی و مادرزادی
- کمک به ورود سوزن تشخیصی برای تست آمنیوستاز یا CSV نمونه‌گیری پرزهای کوریونی
- بررسی پروفایل بیوفیزیکی BPP برای بررسی رسیدن اکسیژن کافی به جنین
تعداد سونوگرافی‌های دوران بارداری
برخی افراد تصور می‌کنند که در طول بارداری باید هر ما سونوگرافی بدهند؛ در حالی که گروهی دیگر به نظرشان باید کلا در هر ۳ ماهه یک سونوگرافی داشته باشند؛ در حالی که تعداد و لزوم انجام هر سونوگرافی در بارداری، بستگی به نظر پزشک متخصص زنان و زایمان دارد. اگر:
- حاملگی پرخطر داشته باشید.
- بیماری زمینه‌ای داشته باشید.
- بچه در وضعیت بدی قرار داشته باشد.
پزشک متخصص زنان و زایمان سونوگرافی‌های مختلفی را برای شما پیشنهاد می‌دهد.
بنابراین اگر متخصص زنان و زایمان شما را به یک مرکز سونوگرافی معتبر ارجاع می‌دهد؛ به او اعتماد کنید و از انجام آن طفره نروید؛ در غیر این صورت سلامتی خودتان و جنین‌تان به خطر می‌افتد.
زمان انجام اولین سونوگرافی بارداری
زمان اولین سونوگرافی بسته به نظر پزشک متخصص زنان و زایمان معالج شما دارد؛ یا این حال اوین سونوگرافی، به این ترتیب زمانی است:
- هدف از اولین سونوگرافی: سونوگرافی سه ماهه اول یا سونوگرافی تعیین تاریخ زایمان.
- زمان اولین سونوگراقی بارداری: هفته ۷-۸ بارداری – البته برخی پزشکان متخصص زنان و زایمان، این سونوگرافی را در هفته ۱۲ تجویز می‌کنند.
- نوع سونوگرافی: شکمی یا ترانس واژینال
هدف از تعیین سونوگرافی اول بارداری
- تائید بارداری با تشخیص ضربان قلب
- بررسی تعداد جنین‌ها
- اندازه جنین
- بررسی سن بارداری
- تغیین تاریخ زایمان
دومین سونوگرافی بارداری در هفته ۲۰
با این سونوگرافی پزشک متخصص زنان و زایمان می‌خواهد آناتومی جنین را بررسی کند.
- زمان انجام سونوگرافی شماره دو بارداری: هفته ۱۸-۲۰ بارداری
- هدف ثانویه: بررسی جنسیت جنین
- سلامت و بررسی اندام‌های حیاتی: سنجش وضعیت قلب، مغز، استخوان و کلیه
اگر این سونوگرافی مشکلی حاد را در جنین نشان دهد؛ پزشک متخصص زنان و زایمان، انواع دیگر سونوگرافی را هم پیشنهاد می‌دهد.
زمان انجام سونوگرافی تعیین جنسیت
جنسیت جنین تا هفته ۱۸-۲۰ قابل تشخیص نیست؛ عجله نکنید.
دیدار با بچه در سونوگرافی در اولین فرصت ممکن
پزشک متخصص زنان و زایمان می‌تواند در هفته ششم بارداری نطفه را تشخیص دهد اما این جسم در حال رشد از هفته هشتم بارداری به جنین تبدیل می‌شود. با این‌حال اگر مادر زمان آخرین قاعدگی خود را درست یادداشت نکرده باشد؛ ممکن است برای بررسی ضربان قلب جنین خیلی زود باشد.
انواع سونوگرافی در بارداری
همه سونوگرافی‌ها در دوران بارداری مهم هستند اما ۲ نوع آن بسیار مهم‌اند و تمام متخصصان زنان آنها را تجویز می‌کنند.
- سونوگرافی ترانس واژینال
- سونوگرافی شکمی
دو نوع اصلی سونوگرافی‌های بارداری، سونوگرافی ترانس واژینال و سونوگرافی شکمی هستند.
تفاوت‌های دو سونگرافی ترانس واژینال و شکمی
در هردوی این سونوگرافی‌ها از امواج فراصوت استفاده می‌شود. منتهی پروب یکی از این دو نوع روی شکم قرار می‌گیرد و دیگری یا ترانس واژینال که ابزار کشیده و استوانه‌ای است؛ وارد واژن می‌شود.
- هر دوی این سونوگرافی‌ها ۲ بعدی هستند.
سونوگرافی ترانس واژینال
در هنگام سونوگرافی ترانس واژینال، پزشک متخصص رادیولوژی پروب را در واژن می‌برد؛ درست مانند وارد کردن تامپون به واژن. با این سونوگرافی موارد زیر قابل تشخیص هستند:
- ضربان قلب
- بررسی سن حاملگی
مزیت سونوگرافی ترانس واژینال: وضوح بیشتر تصاویر استخراجی از دستگاه
سونوگرافی شکمی
مبدل یا پروب دستگاه سونوگرافی در سونوگرافی ترانس واژینال روی شکم کشیده می‌شود. برای ایجاد وضوح بیشتر تصویر باید پروب کمی با فشار روی شکم کشیده شود.
بهترین زمان برای کاربرد سونوگرافی شکمی بارداری: هفته ۱۲ حاملگی
سونوگرافی‌های ۳ بعدی و پیش‌رفته داپلر
برخس سونوگرافی‌ها به جز تصاویر دو بعدی شامل طول و عرض، بعدی دیگری را هم در سونوگرافی نشان میدهند؛ از جمله:
- سونوگرافی داپلر
- اکوکاردیوگرافی جنین
سونوگرافی داپلر چیست؟
این نوع سونوگرافی وضعیت جریان خون جنین را در عروق بررسی می‌کند.
زمان انجام سونوگرافی داپلر: اواخر بارداری
اکوکاردیوگرافی جنین چیست؟
این نوع سونوگرافی برای بررسی دقیق وضعیت قلب جنین است. اگر پزشک وضعیتی حاد را در جنین در حال رشد تشخیص دهد و شک کند که قلب او مشکل دارد؛ این سونوگرافی را تجویز می‌کند و با آن عوامل زیر را بررسی می‌کند:
- اندازه
- شکل
- عملکرد قلب
- ساختار قلب جنین
شرایط تجویز اکوکاردیوگرافی جنین
اگر پزشک این عوامل خطر را در شما بییند؛ اکوکاردیوگرافی را تجویز می‌کند:
- داشتن فرزند مبتلا به امراض قلبی
- ابتلای مادر یا پدر به بیماری قلبی
سونوگرافی‌های دو بعدی فقط تصویری با طول و عرض را از جنین نشان میدهند اما سونوگرافی داپلر که سه بعدی است؛ در انتهای بارداری تجویز می‌شود و بدن جنین را به طور کامل نشان می‌دهد
آمادگی برای سونوگرافی
برای انجام سونوگرافی لازم به آمادگی خاصی نیست. تنها کافی است:
- با خوردن مایعات کافی مثانه‌تان پر باشد.
- قبل از انجام سونوگرافی دستشویی نروید.
- به این ترتیب امواج تصویری دقیق‌تر نشان میدهند.
مراحل انجام سونوگرافی در بارداری
- در مرکز سونوگرافی معتبر، روی تخت دراز می‌کشید؛
- کمی ژل روی شکم‌تان مالیده می‌شود.
- ژل روی پروب سونوگرافی ترانس وازینال کشیده می‌شود.
- پروب روی شکم کشیده می‌شود.
- امواج وارد بدن شده و شبیه‌سازی تصویر روی مانیتور نمایش داده می‌شود.
عوارض سونوگرافی بارداری چیست؟
مطالعات علمی نشان داده که سونوگرافی در دوران بارداری خطری ندارد و به جنین آسیب نمی‌رساند پس با خیال راحت یک مرکز معتر سونوگرافی پیدا کنید.
هر ماه سونوگرافی دادن در بارداری خطرناک است؟
سونوگرافی یک برنامه ماهانه نیست که انجام دهید و به بچه سری بزنید؛ تنها باید با صلاحدید پزشک متخصص زنان و زایمان در مواقع ضروری انجام شود. وفتی پزشک احتمال یک مشکل خاص برای مادر و جنین را می‌دهد.
تجویز سونوگرافی در شرایط خطرناک بارداری برای غربالگری
به جز ۳ سونوگرافی معمول بارداری، در شرایط خاص برای مادر، سونوگرافی تجویز می‌شود:
- مشکلات مربوط به تخمدان‌ها، رحم، دهانه رحم یا سایر اندام‌های لگنی.
- اندازه‌گیری سایز جنین در شرایط اختلال رشدی نسبت به سن بارداری
- جفت سرراهی یا جدا شدن جفت
- بارداری ۲ یا چند قلویی
- کودک بریچ
- مایع آمنیوتیک بیش از حد (پلی هیدرآمنیوس) یا کم (الیگوهیدرآمنیوس)
- دیابت بارداری یا پره اکلامپسی
- اختلال های مادرزادی
تعداد این سونوگرافی‌ها به وضعیت جسمی مادر و جنین بستگی دارد و فرمولی ندارد.
جمع‌بندی
سونوگرافی‌های بارداری براس تضمین سلامت مادر و جنین هستند؛ خطری ندارند اما نباید بدون تجویز پزشک انجام شوند. سونوگرافی‌های دوبعدی یا سه بعدی غربالگری را باید در مراکز معتبر انجام دهید که هم دستگاه‌های مجهز دارند؛ هم سونوگرافیست تشخیص فاکتورهای سلامتی جنین را به خوبی می‌‌شناسد و در گزارش‌دهی تبحر خاصی دارد.
