عوامل مؤثر بر رشد و تکامل: سلامت جسمانی و تندرستی
از میان عواملی که به کودک شما برای رسیدن به خود شکوفایی کمک می کنند تندرستی از همه مهمتر است، زیرا به کودک کمک می کند با قدرت بیشتری نسبت به وقتی که سلامتی او مختل باشد، با مشکلات دست و پنجه نرم کند. عاری بودن از هر گونه نقص جسمانی جدی که کودک را در تلاشهای خود زمین گیر می کند، یک امتیاز است.
بیشتر ما آن گونه که باید متوجه تندرستی کودکان خود نیستیم، ولی این موضوع نقش بسیار مهمی در رشد و تکامل آنها دارد. این مساله را می توان با نگاهی به آثار شایع عدم سلامتی دریافت. با وجود اینکه بیماریهای معمول دوران کودکی به ندرت عوارض درازمدت یا دائمی بر رشد و تکامل کودک دارند، ولی یک بیماری شدید و طولانی، اگر همزمان با دوره ای از رشد سریع رخ دهد ممکن است سبب وقفه در این روند شود.
اکثر کودکان در زمان بیماری غیر فعال می شوند و ممکن است عضلات بدن آنها، قسمتی از توان خود را از دست بدهند و به سادگی خسته شوند، بنابراین احتمال دارد رشد و تکامل کودک موقتا متوقف گردد.
بیماری تقریبا همیشه کودک را تحریک پذیر می کند و احتمال اینکه مضطرب شود و کج خلقی کند افزایش می یابد. بیماری و نقاهت غالبا با محدودیت فعالیت همراه است و این امر کودک را بسیار سرخورده می کند تا جایی که بعضی اوقات اعتماد به نفس خود را به عنوان یک فرد و نیز در ارتباط با سایر کودکان از دست می دهد.
به طور کلی اینکه شما نسبت به بیماری جسمی فرزندتان واکنشی بیش از حد مثبت یا منفی نشان دهید از جمله مراقبت و توجه بیش تر یا مواخذه و سرزنش، هر دو می تواند عوارض منفی به جای بگذارد.
در طول بیماری طولانی یا مکرر، کودک ممکن است آنقدر به توجه خاص شما به خودش عادت کند که پس از بهبودی، حالت تهاجمی و طلبکارانه ای پیدا کند. اگر این رفتار استمرار یابد مسلما بر رشد و تکامل او در همه زمینه ها و به ویژه در زمینه ارتباط با دیگران تاثیر می گذارد.
بیماری های مزمن، خصوصا مواردی مانند صرع و دیابت، در صورتی که برخورد مناسبی با آنها نشود، عمدتا به خاطر اینکه سبب بی ثباتی عاطفی و گاهی احساسات منفی نیرومند می شوند، ممکن است موانعی در رشد کودک ایجاد کند. این بیماریها به این دلیل که سبب وابستگی عاطفی به سایر اعضای خانواده می شوند می توانند بر رشد استقلال در کودک اثر منفی بگذارند.
چگونه می توانید به کودک خود کمک کنید؟
برخی از عوارض جسمانی خاص مثل خستگی و کوفتگی بیش از حد، ممکن است کودک را تحریک پذیر و ستیزه جو سازند. این حالت قطعا بر واکنشهای او و واکنش مردم نسبت به او تاثیر می گذارد. برنامه ریزی مناسب جهت انجام فعالیت های روزانه، بازی و استراحت کافی از وظایف اصلی والدین است. خستگی بیش از حد یا قرار گرفتن مکرر در محیطهای پر تنش و دیر خوابیدن ممکن است کودک را بیش از اندازه تحریک کند و به عصبیت وی منجر شود.
سوء تغذیه و نداشتن رژیم غذایی متعادل ممکن است سبب کاهش سطح انرژی شود که نه تنها فعالیتهای جسمانی و خصوصیاتی از قبیل کنجکاوی و ماجراجویی را کاهش می دهد، بلکه قدرت، استقامت و در نتیجه شادابی و یادگیری را نیز کم می کند. سوء تغذیه و فقدان توازن غذایی همچنین ممکن است سبب کمرویی، تحریک پذیری، افسردگی و رفتار ضد اجتماعی شود. بنابراین یکی از وظایف اصلی شما بعنوان مادر یا پدر این است که با دقت رژیم غذایی مناسب روزانه و هفتگی او را تنظیم کنید و با نظارت مناسب مواد مغذی و انرژی مورد نیاز برای رشد و فعالیتهای او را فراهم کنید.
یک ناراحتی جزئی مانند اگزما یا سایر بثورات پوستی می تواند سبب تحریک و رنج جسمانی کودک شود که این خود ممکن است باعث واکنشهای احساسی افراطی، ناتوانی در تمرکز و فقدان اراده برای تعقیب یک موضوع تا به آخر یا انجام کامل کارها شود. توجه به سلامت کودک و استفاده از روشهای مناسب درمانی علاوه بر اینکه موانع رشدی او را از میان برمی دارد بلکه نگرش مثبتی در مورد حفظ سلامت جسمانی، مراجعه پزشکی و استفاده از داروها در وی ایجاد می کند.
برخی از بیماریها یا نقص عضوهایی که بطور معمول توسط سایرین قابل مشاهده است، ممکن است نگاه های ترحم انگیز را به سمت کودک جلب کند و در صورتیکه برخورد مناسب با وی صورت نگرفته باشد تاثیرات عمده ای در شکل گیری شخصیت وی در آینده خواهد داشت. اگر کودک شما به چنین بیماری مبتلاست، بهتر است با مشورت تخصصی بهترین روش برخورد با این وضعیت را پیدا کنید و علاوه بر سلامت جسمانی، به سلامت روانی و روابط اجتماعی او نیز بها بدهید.
