جام جم/ غیرممکن است گل و گیاه داشته باشید و از دست حمله آفات به آنها در امان مانده باشید. حمله که می گوییم ذهن تان نرود سمت قشون و لشکرکشی دسته عظیمی از حشرات که توی هوا بال زنان گل های نازنین تان را قلع وقمع می کنند. اتفاقا حمله آفات به نوعی جنگ نرم است و آرام و بی سر و صدا رخ می دهد. کافی است کمی از گیاهان تان غفلت کنید یا دقت و ریزبینی لازم را درباره شان نداشته باشید تا یک دفعه متوجه اثرات حمله شوید. معمولا هم ورود آفات از بیرون خانه اتفاق می افتد یعنی شما گلی را که می خرید در بدو ورود بررسی یا قرنطینه نمی کنید. گل دچار آفت است و از طریق سایر گل های دیگر را مبتلا می کند. دلیل اصلی این غفلت هم نبود شناخت آفات گیاهی است چون اغلب شان آن قدر ریز هستند که به چشم نمی آیند.
همین اول گزارش بگوییم همه آفات گیاهی حشره نیستند. حشرات آنهایی هستند که شش پا دارند مثل شته یا شپشک، اما بعضی آفات دیگر مثل کنه ها یا نماتدها متعلق به خانواده های دیگری از جانوران هستند. تفاوت این دو گروه شاید برای ما خیلی مهم نباشد اما در مزارع و باغات اگر بخواهند با هر کدام از آنها مبارزه شیمیایی کنند باید حتما بدانند از چه رده ای هستند تا سم مناسب را علیه آنها  به کار گیرند.

آفات برگی
آسان ترین آفات از نظر تشخیص اغلب آنهایی هستند که به برگ، ساقه و جوانه های گیاه آسیب می زنند. مهم ترین آفات برگی کنه ها هستند مثل کنه تار عنکبوتی، کنه دو نقطه ای و کنه سیکلامن.

کنه های تار عنکبوتی
همان طور که گفته شد کنه ها از خانواده حشرات نیستند و به جای شش پا هشت پا دارند و متعلق به خانواده عنکبوتیان هستند. به همین خاطر به کنه های عنکبوتی معروف شده اند. کنه ها موجودات بسیار ریزی هستند که در حالت عادی با چشم دیده نمی شوند، اما به طور کلی چند نوع کنه به گیاهان موجود در فضاهای بسته (خانگی و اداری) حمله می کنند مثل کنه های عنکبوتی قرمز، قهوه ای و سفید. این موجودات قطعات دهانی خود را برای تغذیه در برگ ها فرو می کنند. محل تغذیه اول به اندازه سر سوزنی سفید است بعد کم کم این نقطه کوچک توسعه پیدا کرده و برگ خال دار و چروک می شود.
محل زندگی: کنه ها هم به گل های برگ نازک هم به برگ گوشتی هایی مثل کاکتوس ها حمله می کنند.
راه تشخیص و علائم خسارت:  کنه ها را باید با ذره بین دید. یک راه تشخیص کلی هم برای کنه ها این است که برگ های گیاه خسارت دیده را به آرامی روی یک کاغذ سفید بتکانید. حرکت آنها روی کاغذ قابل مشاهده است، اما در مراحل پیشرفته خسارت، تار عنکبوت روی برگ ها را می پوشاند و کنه ماده تخم های خود را به تارها می چسباند.

کنه های سیکلامن
محل زندگی:  این کنه ها معمولا به سیکلامن خسارت می زنند. بر خلاف کنه تار عنکبوتی که به برگ های پیر و جوان حمله می کند کنه سیکلامن فقط از برگ ها و جوانه ها تغذیه می کند.
راه تشخیص و علائم خسارت: این کنه ها هم برگ را سوراخ می کنند اما نه خال ایجاد می کنند و نه تار می تنند. در عوض باعث پیچیدگی و کوتولگی برگ ها می شوند. هم چنین این کنه ها چون میزبان کمی دارند گستردگی زیادی ندارند اما کنه های تارعنکبوتی مشکل دائمی هستند. کنه سیکلامن می تواند به شمعدانی و گل حنا هم خسارت بزند.

 شپشک سپردار
شپشک سپردار شایع ترین آفات گل و گیاهان آپارتمانی هستند. معمولا بی حرکت بوده و سپر سخت یا نرم دارند. دارای رنگ های سفید، زرد یا قهوه ای هستند. سپردارها هم موقع تغذیه بافت های گیاه را سوراخ می کنند و باعث ضعف گیاه می شوند. در صورتی که دیر با آنها مبارزه شود باعث مرگ گیاه می شوند.
محل زندگی:  آفات سپردار پشت و روی برگ ها، ساقه های کوچک و زاویه برگ ها (محل اتصال برگ و ساقه) پنهان می شوند؛ البته در مواردی روی برگ ها هم قابل مشاهده اند از جمله در گل هایی مثل دیفن باخیا.
راه تشخیص و علائم خسارت: آفات سپردار وقتی بالغ می شوند به وضوح قابل تشخیص هستند و به گیاه ظاهر آبله مانندی می دهند. قبل از بلوغ خزنده و متحرک هستند و در این مرحله اگر با آنها مبارزه کنیم به راحتی از بین می روند اما حشرات بالغ در یک نقطه مستقر شده و بی حرکت رشد می کنند. بهتر است قبل از تکثیر گیاهان با قلمه (ساقه، برگ، ریشه و…) آنها را از جهت ابتلا به شپشک به دقت  وارسی کنید.

شپشک های آردآلود
شپشک های آردآلود حشرات ظاهر نرم و پنبه مانندی دارند یا به صورت پودر سفید رنگی هستند و خسارت شدیدی به گیاهان می زنند. شپشک ها وقتی بالغ می شوند به رنگ صورتی درمی آیند. از بین بردن شان معمولا سخت است چون حشره روی بدن خود پوشش مومی شکلی دارد که آن را محافظت می کند.
محل زندگی:  معمولا در فاصله بین دمبرگ و ساقه گیاه یا پشت برگ ها مستقر می شوند.
راه تشخیص و علائم خسارت: باعث توقف رشد، ریزش برگ و نهایتا مرگ گیاه می شوند.

 مگس های سفید
محل زندگی:  این مگس ها شبیه بید هستند و معمولا روی سطح زیرین برگ تخم گذاری می کنند و اگر آرامش شان به هم بخورد پرواز می کنند.
راه تشخیص و علائم خسارت:  این حشرات از سطح زیر برگ تغذیه می کنند و باعث زردی و رنگ پریدگی برگ به صورت لکه ای می شوند. تغذیه از شیره گیاهی باعث ضعف گیاه می شود. حشرات وقتی از تخم خارج می شوند و به مرحله خزندگی می رسند طی چند ساعت به برگ دیگری می روند، سوراخش کرده و از آن تغذیه می کنند. حشره بالغ سفید رنگ و در این مرحله قابل تشخیص است. بهتر است وقتی حشرات در زیر برگ ها هستند با آنها مبارزه کرد؛ چون کنترل شان در مرحله پروازی بسیار سخت است.

 شته ها
شته ها دارای رنگ های سبز، سیاه و قرمز هستند. از شیره گیاهی تغذیه می کنند و باعث چروکیدگی و بدشکلی برگ ها می شوند. همچنین شته ها از خود ماده چسبناکی ترشح می کنند که می تواند محل رشد کپک سیاه، و بدشکلی بیشتر برگ ها شود.

بال ریشک داران
کمتر کسی نه اسم این حشرات را شنیده و نه آنها را دیده. این گروه فقط کمی از کنه های تار عنکبوتی بزرگترند. در مراحل اولیه رشد بی بالند و در مرحله بلوغ بالدار می شوند. محل زندگی آنها روی برگ و گل است.
راه تشخیص و علائم خسارت:  برگهای آسیب دیده از خسارت آنها اول به رنگ نقره ای در می آیند و بعد قهوه ای رنگ می شوند. در مراحل پیشرفته حشرات به گل ها حمله کرده و آنها را ورقه ورقه می کنند. حتی جوانه ها نمی توانند باز شوند. راه تشخیص بال ریشکداران هم مثل کنه ها تکاندن برگ گیاه خسارت دیده روی یک کاغذ سفید است.

حلزون ها
این آفات مخصوص فضای باز و باغچه ها هستند و معمولا از راه سوراخ زهکش گلدان وارد آن می شوند. در طول روز پنهان می شوند و در شب شروع به جویدن برگ ها می کنند. با استفاده از طعمه های مسموم می توان آنها را به دام انداخت.

۶ آفت محیط کشت و ریشه
پشه های قارچی: این پشه ها هم در حالت بالغ که پرواز می کنند و هم در مرحله نوزادی که کرمی شکل هستند برای گیاهان مضرند. در خاک گلدان خیلی سریع تکثیر می شوند به خصوص اگر خاک آن سرشار از مواد آلی باشد. کرم ها از ریشه گیاه تغذیه می کنند.
پادمان: این حشرات تمام مراحل زندگی خود را در خاک به سر می برند، فقط از قسمت های مرده گیاهی تغذیه می کنند. به گیاهان خانگی هیچ آسیبی نمی زنند؛ اما اگر مثلا موقع آبیاری گل، آرامش شان به هم بخورد شروع به حرکات جهشی می کنند که باعث ایجاد مزاحمت می شوند.
نماتدها: نماتدها کرم های میکروسکوپی بسیار ریزی هستند که می توانند در محیط گلدان یا باغچه از ریشه گیاه تغذیه کنند. البته در موراد بسیار نادری ممکن است روی برگ ها هم یافت شوند. بعضی نماتدها روی ریشه ایجاد گره و زخم می کنند و از این طریق می شود شناسایی شان کرد. ریشه پوسیده قهوه ای رنگ یکی دیگر از راه های تشخیص نماتد است.
شپشک های ریشه: این حشرات مثل شپشک های آرد آلود معمولی ولی کوچک ترهستند که از ریشه گل و گیاهان تغذیه و آنها را ضعیف می کنند.
خرخاکی ها: خرخاکی ها حشره نیستند بلکه از خویشاوندان خرچنگ های آب شیرین هستند. آنها معمولا در محیط های مرطوب در زیر گلدان ها پنهان می شوند و می توانند در سوراخ زهکش زندگی کنند. این آفات از مواد مرده تغذیه می کنند اما گاهی ممکن است سراغ ریشه و گیاهچه های کوچک هم بروند.
کرم های خاکی: کرم های خاکی گیاهان زنده را نمی خورند و معمولا خسارتی وارد نمی کنند مگر این که تعدادشان خیلی زیاد باشد و چنین اتفاقی هرگز در محیط گلدان رخ نمی دهد.
نویسنده: مریم خباز