کیست تخمدان زنان، باعث ناباروری می شود؟

سوال : انواع کیست های تخمدان چیست؟ آیا کیست باعث ناباروری می شود؟

پاسخ : کیست تخمدان به خودی خود باعث ناباروری نمیشود. انواع مختلف کیست داریم.
یکی از آن ها کیست های ساده یا فولیکولی است. کیست فولیکولی ممکن است در یک سیکل قاعدگی ایجاد شود و خودش خود به خود برطرف شود و یا با دارو برطرف شود.
کیست های دیگری وجود دارند که اندومتریوما نام دارند. این کیست ها ممکن است ذخیره تخمدان را کم کند و به عبارتی تخمدان را ضعیف کند و در درصدی از خانم ها ایجاد ناباروری کند.
کیست دیگری داریم به نام پلی کیستیک یا بیماری pco که ممکن است باعث نامنظمی پریود، رشد موهای زیاد در بدن و … شود. این مشکل به طور کامل از بین نخواهد رفت ولی میتوان تا حد زیادی آن را کنترل کرد.

برای آگاهی بیشتر از انواع کیست های تخمدان به سراغ دکتر فتانه مختاری رفتیم. از شما دعوت میکنیم ویدئو زیر را تماشا کنید. برای مراجعه به دکتر فتانه مختاری یا دریافت نوبت از مطب دکتر فتانه مختاری کلیک کنید.

انواع کیست های تخمدان

• کیست های ساده
  

  کیست های ساده مایع هستند. آنها هنگامی ایجاد می شوند که تخمدان نتواند تخمک آزاد کند یا هنگامی که یک فولیکول در تخمدان شما ظاهر شده و پس از آزاد شدن تخمک رشد می کند. از آنجا که به دلیل چرخه قاعدگی طبیعی شما شکل می گیرند، به آنها کیست عملکردی نیز می گویند. کیست های عملکردی معمولاً علائمی ندارند. آنها تمایل دارند به تنهایی طی چند دوره قاعدگی برطرف شوند.

• کیست پیچیده
  

  کیست های پیچیده به دوره های قاعدگی شما مرتبط نیستند و کمتر در بین اشخاص دیده می شوند. در زیر سه نوع متداول کیست تخمدان توضیح داده شده است:
  کیست درموئید که از سلول هایی تشکیل شده که قبل از تولد کودک به وجود آمده اند. بدن شما از این سلول ها برای تولید بافت پوستی استفاده می کند بنابراین ممکن است حاوی چربی، پوست، مو یا حتی دندان باشد.
  کیست آدنوما که حاوی بافت تخمدان با مایع یا مخاط است.
  آندومتریوما هنگامی تشکیل می شود که سلول هایی از دیواره رحم، در خارج از رحم و تخمدان شما رشد می کنند.
  این مورد نادر است، اما کیست های تخمدان می توانند بدخیم باشند. بیشتر کیست های تخمدان خوش خیم هستند ، به خصوص آنهایی که قبل از یائسگی ایجاد می شوند.

علائم کیست تخمدان چیست؟

ممکن است چندین کیست تخمدان کوچک وجود داشته باشد، اما علائمی نداشته باشید. برخی از رایج ترین علائم کیست تخمدان شامل موارد زیر است:

• نفخ با فشار زیاد در قسمت تحتانی شکم
• درد در پایین شکم
• تهوع و استفراغ در صورت پیچ خوردگی کیست تخمدان
• ادرار مکرر در صورتی که کیست به اندازه کافی بزرگ باشد که روی مثانه شما فشار بیاورد
• در صورت پارگی کیست، درد ناگهانی و شدید
• اگر تب، استفراغ یا درد شدید شکم دارید، به دنبال کمک های فوری پزشکی باشید.

اگر آندومتریوما داشته باشید، علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد

• قاعدگی های دردناک
• درد در حین مقاربت
• درد در هنگام دفع ادرار و مدفوع در دوره قاعدگی
• خستگی
• حالت تهوع
• اسهال
• یبوست
• مشکلات باروری

چه عواملی باعث ایجاد کیست پیچیده در تخمدان می شود؟

تعیین علت به وجود آمدن کیست تخمدان غالبا مشخص نیست. کیست های عملکردی به دلیل مشکل جزئی، معمولاً همراه هورمون ها در چرخه قاعدگی عادی شما ایجاد می شوند. سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) شرایطی است که باعث ایجاد بسیاری از کیست های تخمدان کوچک و ساده می شود. علت دقیق آن ناشناخته است، اما شامل عدم تعادل هورمونی می شود.
آندومتریوما به دلیل شرایطی به نام آندومتریوز رخ می دهد که باعث می شود سلول هایی دیواره رحم در خارج رحم رشد پیدا کنند، از جمله در تخمدان های شما. کیست های سرطانی وقتی سلول های تخمدانی جهش یافته رشد و تولید مثل می کنند، ایجاد می شوند. کیست تخمدان در خانم هایی که تخمک گذاری می کنند کاملاً شایع است. احتمال ابتلا به کیست بعد از یائسگی کمتر است. اگر بعد از یائسگی دچار کیست تخمدان شوید، خطر ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش می دهد. حدود ۸ درصد از زنان یائسه مبتلا به کیست بوده که به اندازه کافی بزرگ هستند و به درمان نیاز دارند.

کیست تخمدان پیچیده چگونه تشخیص داده می شود؟

اگر علائم کیست را تجربه کرده اید، به پزشک مراجعه کنید. احتمالاً به معاینه لگن احتیاج دارید. اگر پزشک شما مشکوک به کیست است، ممکن است منتظر مانده تا ببیند چه اتفاقی رخ می دهد؛ زیرا اکثر کیست های تخمدان بدون درمان دفع می شوند. همچنین ممکن است بخواهید آزمایش بارداری انجام دهید، زیرا بارداری می تواند باعث علائم مشابه شکم شود. سایر آزمایش های تشخیصی ممکن است شامل سونوگرافی یا سی تی اسکن باشد.

• سونوگرافی
  

  سونوگرافی از امواج صوتی برای تولید تصاویر همزمان از تخمدان ها و نواحی اطراف آن استفاده می کند. این روش سریع، ایمن و بدون درد است. اگر پزشک به کیست تخمدان مشکوک است، احتمالا برای کمک به شناسایی کیست از ترانس واژینال استفاده می کند. برای این نوع سونوگرافی، شما به سمت پشت خود دراز می کشید و پاهای خود را بر روی پایه (stirrups) قرار می دهید. آنها مبدل را که به شکل یک میله بلند است، چند اینچ وارد واژن می کنند تا تصاویری از تخمدان و رحم ایجاد شود. مبدل کوچکتر از اسپکولوم است که پزشک برای آزمایش پاپ از آن استفاده می کند. تنها چند دقیقه طول می کشد. ممکن است کمی ناراحت کننده باشد، اما معمولاً دردی ایجاد نمی کند.
  تصویربرداری با سونوگرافی می تواند به تعیین محل، اندازه و شکل کیست کمک کند. همچنین ممکن است بتواند تعیین کند کیست تخمدان ساده یا پیچیده است. اگر باید برای انجام این آزمایش مثانه شما به طور کامل خالی باشد، از پزشک خود بپرسید. ممکن است در حالی که مثانه شما پر است، یک سونوگرافی انجام شود و سپس بعد از خالی کردن مثانه نیاز به انجام سونوگرافی دومی باشد. از طرف دیگر، ممکن است از شما بخواهند که با مثانه کاملا خالی در آزمایش سونوگرافی حضور پیدا کنید.

• آزمایش خون
  

  همچنین ممکن است آزمایش آنتی بادی برای آنتی ژن CA 125) 125) انجام دهید، این پروتئین می تواند در خانم های مبتلا به سرطان تخمدان زیاد باشد. اگر شما مبتلا به آندومتریوز یا قاعدگی هستید CA 125 نیز می تواند زیاد باشد. آزمایش خون های دیگر می تواند به تعیین عدم تعادل هورمون کمک کند.

چگونه یک کیست تخمدان پیچیده درمان می شود؟

مسکن های درد بدون نسخه ممکن است تنها چیزی باشد که شما برای یک کیست ساده نیاز دارید. اگر درد یا ناراحتی زیادی دارید، پزشک ممکن است بتواند چیزی قوی تری را تجویز کند. کیست تخمدان پیچیده ممکن است به درمان بیشتری نیاز داشته باشد. ۵ تا ۱۰ درصد از زنان برای برداشتن کیست تخمدان به عمل جراحی نیاز دارند. ۱۳ تا ۲۱ درصد از این کیست ها سرطانی هستند. اگر کیست شما بیش از حد بزرگ بوده یا دردناک باشد یا ممکن است مشکلات دیگری ایجاد کند، ممکن است به برداشتن کیست نیاز داشته باشید.
پزشک می تواند با استفاده از یک وسیله کوچک و روشن که لاپاروسکوپ نامیده می شود، برخی از کیست ها را از بین ببرد. پزشک می تواند از طریق برش کوچک، آن را در شکم شما وارد کند. آنها این کار را در حالی که شما بیهوش هستید، انجام می دهند. پزشک می تواند کیست بزرگ یا پیچیده ای را که با جراحی سنتی، سرطانی به نظر می رسد، از بین ببرد. سپس آنها می توانند کیست را آزمایش کنند تا ببینند که آیا دارای سلول های سرطانی است. اگر به طور مکرر دچار کیست تخمدان می شوید، پزشک ممکن است روش های هورمونی کنترل بارداری را پیشنهاد کنند. این می تواند به جلوگیری از تخمک گذاری کمک کند و احتمال ایجاد کیست بیشتر را کاهش می دهد. درمان آندومتریوز می تواند شامل هورمون درمانی، داروهای ضد درد و جراحی باشد.

عوارض جانبی کیست های تخمدان

اکثر کیست های ساده تخمدان مضر نیستند. کیست های پیچیده تخمدان، مانند درموئیدها و سیست ادنوماها، می توانند خیلی بزرگ شوند. این پدیده می تواند تخمدان شما را از محل خود جابه جا کند. همچنین می تواند یک وضعیت دردناک به نام پیچ خوردگی تخمدان ایجاد کند، به این معنی که تخمدان شما پیچ خورده است. کیست همچنین می تواند بر روی مثانه شما فشار وارد کند و باعث تکرر ادرار یا ادرار فوری شود.
اگر کیست پاره شود، می تواند موارد زیر اتفاق بیافتد:

• درد شدید شکم
• تب
• سرگیجه
• ضعف
• تنفس سریع و پی در پی
• استفراغ
• خونریزی

در صورت داشتن هر کدام از این علائم، به پزشک خود مراجعه کنید. هم آندومتریوز و هم سندرم تخمدان پلی کیستیک می توانند باعث ایجاد مشکلات باروری شوند. بیشتر کیست های تخمدان، سرطانی نیستند، اما کیست های تخمدان پیچیده خطر ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش می دهد.

نتیجه گیری

نگرش به طور کلی بسیار مثبت است، به خصوص برای کیست های ساده تخمدان. آنچه شما می توانید از کیست پیچیده تخمدان انتظار داشته باشید، بستگی به علت و درمان آن دارد. بعید است که بعد از برداشتن کیست با جراحی و بهبود، به یک مشکل یا بیماری طولانی مدت دچار شوید. درمان آندومتریوز شدید می تواند شامل جراحی و درمان هورمونی باشد. در بعضی موارد، بافت زخم ایجاد می شود که می تواند به اندام های داخلی شما آسیب برساند.
حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد از زنان مبتلا به ناباروری غیر قابل توضیح، به آندومتریوز مبتلا هستند. اگر مبتلا به سرطان تخمدان هستید، نگرش وضعیت شما بستگی به میزان پخش شدگی غده سرطانی دارد. گزینه های درمانی شامل برداشتن تخمدان با جراحی، شیمی درمانی و پرتونگاری است. نگرش بهتر این است که پزشک در مراحل اولیه سرطان تخمدان را تشخیص داده و درمان کند.