انحراف ستون فقرات کودکان، از تشخیص تا درمان

انحراف ستون فقرات کودکان و ناهنجاری‌های ستون فقرات می‌تواند نتیجه بسیاری از بیماری‌ها مانند مشکلات مادرزادی ستون فقرات، اختلالات سیستم عصبی عضلانی یا ضربه باشد.

در این مقاله می‌خوانید:

• ناهنجاری‌های ستون فقرات چیست؟
• انواع انحراف ستون فقرات کودکان
• علل ناهنجاری‌های ستون فقرات
• علائم و نشانه‌ها
• تشخیص انحراف ستون فقرات کودکان
• درمان انحراف ستون فقرات کودکان
• درمان غیر جراحی
• درمان جراحی
• مراقبت‌های بعدی مورد نیاز
• مسائل روانی اجتماعی
• خلاصه

انحراف ستون فقرات ممکن است پیشرونده باشند در این صورت شدت انحراف با افزایش سن، افزایش پیدا می‌کند و به محدودیت در رشد ریوی، عملکرد عصبی و ظرفیت پمپاژ قلب منجر می‌شود.

ناهنجاری‌های ستون فقرات چیست؟
ستون فقرات از مهره‌هایی که روی هم قرار گرفته‌اند تشکیل شده است. وقتی از پهلو به آن نگاه کنید، ستون فقرات سالم دارای انحناهای ملایمی است که به ستون فقرات کمک می‌کند تا فشار ناشی از حرکت بدن را جذب کند.
وقتی از پشت به ستون فقرات نگاه کنید، ستون فقرات باید مستقیما از وسط پشت حرکت کند.

انحراف ستون فقرات ممکن است پیشرونده باشند در این صورت شدت انحراف با افزایش سن، افزایش پیدا می‌کند و به محدودیت در رشد ریوی، عملکرد عصبی و ظرفیت پمپاژ قلب منجر می‌شود.

برخی از بیماری‌های ستون فقرات که کودکان را در سال‌های اولیه یا اواخر دوران کودکی تحت تاثیر قرار می‌دهند (یا گاهی حتی پیش از تولد) باعث می‌شوند ستون فقرات بیش از حد منحنی شود یا شکل آن تغییر کند.
بیشتر جراحی‌های ناهنجاری‌های ستون فقرات کودکان مربوط به اسکولیوز است.

انواع انحراف ستون فقرات کودکان
شایع‌ترین ناهنجاری‌های ستون فقرات در دوران کودکی شامل این موارد است:

• اسکولیوز (انحنای ستون فقرات به یک طرف)
• کیفوز (انحنای ستون فقرات در جهت عقب)
• اسپوندیلولیز (شکستگی‌های ناشی از ضربه در قسمت پایین کمر)
• اسپوندیلولیستزیس (لغزیدن یک مهره روی مهره دیگر)

علل ناهنجاری‌های ستون فقرات
تعدادی از مشکلات سلامتی می‌توانند باعث انحنای بیش از حد ستون فقرات یا ناهماهنگی ستون فقرات شوند.
بدشکلی‌های مادرزادی قبل از تولد در ستون فقرات زمانی رخ می‌دهد که در دوران بارداری، استخوان‌ها یا مهره‌های جنین به درستی رشد نکنند.
برخی از ناهنجاری‌های ستون فقرات، از آسیب یا ضربه‌های مکرر مانند آسیب‌های ورزشی ناشی می‌شود و برخی هم در اثر بیماری‌هایی مانند تومورهای بدخیم یا حتی تومورهای خوش‌خیم ستون فقرات به وجود می‌آیند.
سایر ناهنجاری‌های ستون فقرات مانند «اسکولیوز ایدیوپاتیک»، هیچ علت شناخته شده‌ای ندارند و با هیچگونه بیماری زمینه‌ای مرتبط نیستند.

علائم و نشانه‌ها
بسته به سن کودک و شدت بیماری، ناهنجاری‌های ستون فقرات می‌تواند علائم مختلفی ایجاد کند که عبارتند از:

• ارتفاع ناهموار شانه‌ها
• دور کمر ناهموار
• لگن کج‌شده
• مشکلات تنفسی
• مشکلات راه رفتن
• کمر خمیده (کیفوز)
• کمر درد

به این دلیل که بسیاری از علائم بیماری‌های خاص ستون فقرات همپوشانی دارند، تشخیص و نظارت دقیق آن‌ها بسیار ضروری است.

تشخیص انحراف ستون فقرات کودکان
ناهنجاری‌های ستون فقرات کودکان بر اساس سابقه بیماری کودک، سابقه خانوادگی و معاینه فیزیکی کامل، تشخیص داده می‌شود.
ممکن است مشکلاتی مانند ارتفاع نابرابر شانه‌ها، کج شدن سر یا لگن، مشکل در تنفس، لنگیدن یا کمردرد مشاهده شود.
روش‌های تصویربرداری مانند اسکن اشعه ایکس، سی‌تی، ام‌آر‌آی و دکسا DEXA در تشخیص این مشکلات، مورد استفاده قرار می‌گیرند. بیشتر ناهنجاری‌های ستون فقرات فقط نیاز به معاینه دارند تا پزشک مطمئن شود که پیشرفت نمی‌کنند.
این‌که مشکلات ستون فقرات در کودکان باید درمان شود، یا نه، به این موضوع بستگی دارد که آن‌ها با رشد طبیعی کودک تداخل دارند، یا نه.
جهش رشد بلافاصله بعد از تولد و همچنین در دوران نوجوانی، می‌تواند باعث تشدید ناهنجاری‌ها شود. پزشک هنگامی که برای جراحی برنامه‌ریزی انجام می‌دهد، این موارد را پیش‌بینی کند.

درمان انحراف ستون فقرات کودکان
درمان انحراف ستون فقرات کودکان ممکن است غیر جراحی یا جراحی باشد.

درمان غیر جراحی
اگر وضعیت ستون فقرات کودک با عملکرد عصبی تداخل داشته باشد، باعث درد مداوم یا مشکلات تنفسی شود، یا به دلیل عفونت یا تومور باشد، معمولا جراحی اصلاحی ستون فقرات مورد نیاز است. درمان غیر جراحی شامل استفاده از «بریس» و گچ‌گیری ستون فقرات است.
«بریس»، رایج‌ترین روش درمانی برای همه اشکال اسکولیوز و ناهنجاری‌های ستون فقرات است. پزشکان ممکن است یک بریس را برای کودک به عنوان درمان یا به عنوان یک روش کمکی قبل یا بلافاصله پس از جراحی ستون فقرات تجویز کنند.
مهم است که کودک طبق دستورالعمل از بریس استفاده کند. یعنی باید نظارت کنید که چند ساعت در روز باید آن را ببندد و چه کارهایی را می‌تواند بدون بریس انجام دهد.

درمان جراحی
در روش جراحی بخشی از ستون فقرات با پیچ و میله نگه داشته می‌شود. در کودکانی که هنوز در حال رشد هستند، از میله‌های رشد استفاده می‌شود که هر چند ماه یک‌بار با توجه به رشد کودک می‌توان آن‌ها را تغییر، یا گسترش داد.

در کودکانی که هنوز در حال رشد هستند، از میله‌های رشد استفاده می‌شود.

۱- فیوژن ستون فقرات
بعد از اینکه رشد کودک متوقف شد، ممکن است برای تثبیت دائمی ستون فقرات، جراحی فیوژن ستون فقرات توصیه شود.
در عمل فیوژن ستون فقرات، استخوان‌های پشت با استخوانی که از استخوان لگن گرفته شده است به یکدیگر متصل می‌شوند.
میله‌های فلزی در کنار ستون فقرات قرار می‌گیرند تا استخوان‌ها را در موقعیتی مستقیم نگه دارند تا پیوند استخوان بهبود یابد.
هر بیمار به صورت جداگانه مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و درمان متناسب با نیازهای درازمدت سلامتی کودک پیشنهاد می‌شود.

۲- میله‌های رشد
برای کودکان خردسال مبتلا به اسکولیوز، جراحی ستون فقرات برای کاشت میله‌های رشد دو مزیت دارد: هم انحنای ستون فقرات را اصلاح می‌کند، هم امکان رشد مداوم ستون فقرات را فراهم می‌سازد.
جراحی میله رشد از طریق پشت ستون فقرات انجام می‌شود. انحنای پشت کودک توسط یک یا دو میله در زیر پوست کشیده می‌شود تا به بافت رشد ستون فقرات آسیبی نرسد. میله‌ها در دو نقطه به ستون فقرات متصل می‌شوند.
در این روش نیاز است تا کودک را هر شش ماه یک بار به بیمارستان ببرید تا میله‌ها دوباره بر اساس رشد کودک، تنظیم شوند.

۳- VEPTR
مانند میله های رشد، VEPTR با افزایش سن کودک و رسیدن به بلوغ کامل از طریق جراحی تنظیم می‌شود.

مراقبت‌های بعدی مورد نیاز
اگر فرزند شما مشکلات سلامتی دیگری مانند مشکلات قلبی، ریوی یا کلیوی دارد، تیم ارتوپدی با متخصصان قلب، ریه، نفرولوژی و سایر متخصصان همکاری خواهد کرد تا این مشکلات هم تحت درمان قرار بگیرند.

اگر بریس به عنوان یک درمان منتهی به جراحی ستون فقرات توصیه شود، کودک باید به طور منظم قبل و بعد از عمل جراحی تا زمانی که وضعیتش پایدار شود، ارزیابی شود.

اگر به بریس کمر نیاز باشد، کودک شما هر شش ماه یک بار تا زمانی که وضعیتش پایدار شود، باید مورد ارزیابی مجدد قرار بگیرد.
اگر بریس به عنوان یک درمان منتهی به جراحی ستون فقرات توصیه شود، کودک باید به طور منظم قبل و بعد از عمل جراحی تا زمانی که وضعیتش پایدار شود، ارزیابی شود. پس از تثبیت ستون فقرات، مراجعه سالانه به متخصص ارتوپد توصیه می‌شود.
اگر کودک، میله های رشد یا جراحی را دریافت کند، ممکن است زمانی که رشد کودک تمام شد، یک روش درمانی اضافی هم لازم باشد.
معاینات منظم توصیه می‌شود تا مطمئن شوید که وضعیت ستون فقرات بدتر نمی‌شود.

مسائل روانی اجتماعی
ناهنجاری‌های ستون فقرات می‌تواند از نظر عاطفی وضعیت دشواری را برای کودک ایجاد و تصویر کودک را از خودش خراب کند که ممکن است باعث اضطراب و افسردگی کودک شود.

خلاصه
اسکولیوز، کیفوز و اسپوندیلولیز، برخی از ناهنجاری‌های ستون فقرات کودکان هستند. برخی از این ناهنجاری‌ها علائمی مانند لگن کج‌شده، مشکلات تنفسی و مشکلات راه رفتن را به همراه دارند. درمان، شامل موارد غیر جراحی مانند بستن بریس یا انجام روش‌های جراحی است.

برای یافتن متخصص مورد نظر خود به کلینیک بیا نی نی سر بزنید.