غربالگری سه ماهه دوم بارداری، همه آنچه باید بدانید
فقط مادران بالای ۳۵ سال در خطرند؟
گرچه بروز سندرم داون با سن مادر ارتباط مستقیم دارد، اما احتمال ابتلای فرزند مادران زیر سی سال به این نابهنجاری هم کم نیست. درحالیکه یک کودک از هر ۲۵۰ کودکی که از مادران بالای ۳۵ سال متولد شده‌اند به سندرم داون مبتلا می‌شود، ۱ نفر از هر ۷۵ فرزند مادران بالای ۴۰ سال در خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند. اما با وجود این آمارها، ۸۰ درصد کودکان مبتلا به سندرم داون، از مادران جوانتری که کمتر از ۳۵ سال دارند متولد می‌شوند و همین ارقام کافی است تا مادران به هیچ بهانه‌ای، از انجام دو نوبت غربالگری بارداری طفره نروند.
چرا باید غربالگری نوبت دوم را انجام داد؟
درست است که در غربالگری نوبت اول، فاکتورهای متعددی مورد بررسی قرار گرفته‌اند، اما به دلیل پایین بودن میزان برخی هورمون‌ها و پروتئین‌ها در بدن مادران، در ماه‌های ابتدایی بارداری، امکان تشخیص برخی مشکلات وجود ندارد. تغییر سطح این هورمون‌ها و پروتئین‌ها، امکان بررسی دقیق‌تر در غربالگری دوم را فراهم می‌کند. اما باز هم نمی‌توان گفت که نتیجه غربالگری دوم، کاملا قابل اتکاست، بلکه تنها احتمال بی‌خبری مادر از مشکلات ژنتیکی و ارثی مادرزاری فرزندش را کمتر می‌کند.
غربالگری دوم آزمایش هم دارد؟
دومین غربالگری، در هفته‌های چهاردهم تا بیست و دوم بارداری انجام می‌شود. یعنی دقیقا تا ۲۲ هفته و شش روزگی بارداری. البته از نظر متخصصان، بهتر است مادران انجام این آزمایش را به تعویق نیندازند و در بهترین زمان، یعنی حوالی هفته‌های ۱۵ و ۱۶ بارداری این آزمایش را انجام دهند.
در این نوبت از غربالگری، معمولا همراه با انجام آزمایش خون ممکن است یک سونوگرافی دقیق و تخصصی، وضعیت جنین و جفت مورد بررسی قرار گیرد.از آنجا که در این زمان همه اندام‌های درونی و بیرونی شکل گرفته‌اند، می‌توان با انجام این سونوگرافی، ارزیابی دقیقی از ساختار آناتومیک جنین پیدا کرد. سونوگرافی آنومالی، آناتومی جنین را مورد بررسی دقیق‌تر قرار می‌دهد و احتمال وجود نقایص در شکل‌گیری اندام‌ها یا رشد غیرطبیعی آنها را بررسی می‌کند. بررسی احتمال تولد نوزاد لب‌شکری یا ابتلای او به نقایص ستون فقرات و اسکلت، بر عهده این سونوگرافی است.
در سه ماهه سوم بارداری هم تست غربالگری انجام می‌شود؟
اغلب مادران تنها نیازمند انجام دو نوبت غربالگری هستند. در سونوگرافی آنومالی که در سه ماهه دوم انجام می‌شود، جفت، مایع آمنیوتیک و بندناف مورد ارزیابی قرار می‌گیرند. جفت ممکن است در دیوار جلویی رحم (قدامی) یا دیوار پشتی رحم (خلفی) یا نزدیک با بالا یا پایین رحم باشد. اما اگر جفت بیش از اندازه پایین قرار گرفته یا موقعیت تهدید کننده‌ای داشته باشد، انجام سونوگرافی دیگری در سه ماهه سوم، برای ارزیابی وضعیت جفت و محل قرارگیری آن توصیه می‌شود.
چه کسانی نباید از انجام غربالگری « کوآد مارکر» سر باز بزنند؟
همانطور که پیش از این گفتیم، حتی مادران جوانی که هیچ سابقه مشکوکی را در خانواده خود ندیده‌اند هم باید هر دو نوبت غربالگری را در مراکز تخصصی انجام دهند. با وجود این همیشه گروه آسیب‌پذیرتری وجود دارند که به هیچ وجه نباید از عمل کردن به چنین توصیه‌هایی طفره بروند:
- مادرانی که سابقه تولد فرزند با نقایص مادرزادی بدو تولد را در خانواده خود داشته‌اند
- مادرانی که بیشتر از ۳۵ سال دارند
- مصرف‌کنندگان داروهای مضر در دوران بارداری
- مادران مبتلا به دیابت بارداری
- زنانی که در دوران بارداری به عفونت‌های ویروسی دچار شده‌اند
- مادرانی که در معرض اشعه قرار داشته‌اند
بعد از مشخص شدن نتیجه مثبت چه می‌توان کرد؟
به ندرت می‌توان با مداخلات پزشکی، سرنوشت فرزندان مبتلا به این نقایص را تغییر داد. اما در موارد اندکی مانند جراحی جنین برای اسپینا بیفیدا می‌توان از به موقع آگاه شدن از مشکلات جنین سود برد.
گذشته از این، مادرانی که از وجود این اختلالات ناتوان کننده باخبر می‌شوند، می‌توانند به انتخاب خود و به‌طور قانونی، به بارداری پایان بدهند یا اینکه خود را برای پرورش کودکی با نیازهای ویژه آماده کنند.
عکس اصلی مطلب از: رویا مرادی
