نقش امام علی (ع) در حفظ آرامش خانواده
اطلاعات/ زن و مرد در کشاکش زندگی خود با بحران‌ها و تلاطم‌هایی مواجه می‌شوند و احتیاج به یک لحظه آرامشی دارند تا بتوانند راه را ادامه دهند. آن لحظه آرامش همان وقتی است که در محیط سرشار از محبت و عطوفت خانوادگی قرار می‌گیرند. مرد وقتی با همسر خود مواجه می‌شود، با همسری که به او عشق می‌ورزد، با او و در کنار اوست و با او احساس یگانگی می‌کند، این همان لحظه آسایش و آرامش اوست و زن چون روح ظریفتری دارد، بیشتر به آرامش و تکیه کردن به یک شخص مطمئن یعنی همسرش نیاز دارد. امام علی(ع) در برقراری آرامش در خانواده همراه حضرت فاطمه(س) از روش‌هایی استفاده کردند.
۱. حاکم ساختن روحیه بندگی در خانواده: قرآن کریم آرامش دل و اطمینان خاطر را در گرو نام و یاد خداوند قرار داده است. چنان که در سوره رعد آیه ۲۸ آمده است: آگاه باشید، تنها با یاد خدا دل‌ها آرامش مییابد. خداوند متعال محیط آرام و امن خانه را مکانی محترم شمرده است، اما چنانچه این محل معبدی برای بندگی و ذکر خداوند واقع شود، چنان که در سوره نور آیه ۳۶ آمده است: (این نور الهی) در خانه‌هایی است که خداوند اذن داده است تا بالا برده شده و نام او در آنها ذکرشود؛ در آن خانه‌ها در بامدادان و شامگاهان تسبیح او می‌گویند.
حضرت علی(ع) به دلیل انسی که با خدا و عبادت و قرائت قرآن داشتند، در تحکیم فضای بندگی خداوند متعال در خانواده سهیم بودند. ایشان اتاقی را به عبادت (وسائل الشیه، ج۳، ص۵۵۵) و اوقاتی را برای مناجات با پروردگار یکتا قرار داده بودند؛ چنان غرق در مناجات بودند که مثل چوب خشکی بر زمین می‌افتادند که برخی از اصحاب گمان می‌کردندکه جان از بدنشان خارج شده است(مناقب آل ابی طالب، ج۱، ص۳۸۹).ایشان بیش از همه روزه می‌گرفت و نماز مستحبی را برپا می‌داشت و همواره ذکر می‌گفتند.(شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۲۷) روحیه تعبد و بندگی که امام علی(ع) و حضرت فاطمه(س) چنان آرامشی در خانواده برقرار کرده بود که در برابر کمبودها و سختی‌ها و ناملایمات زندگی هیچ‌گونه اضطراب و ناشکیبایی در ارکان خانواده به وجود نیامد. بازتاب این آرامش درونی در مواجهه اعضای خانواده با کمبودهای مالی، سختی‌های جهاد، کمبود حضور پدر در خانواده، عرصه‌های ایثار و مقاومت، بخصوص در حماسه عاشورا و اسارت اهل بیت می‌توان دید. پس اولین گام والدین در آرامش خانواده، ایجاد فضایی معنوی و ارتباط دائم با پروردگار است.
۲. کسب رضایت همسر: حضرت علی(ع) به سهم خود در تأمین خواسته و جلب رضایت همسرش کوشا بوده است. امام علی(ع) به همسرش به عنوان پاره تن رسول خدا(ص)، بهترین یاور در اطاعت از خدا وسرور زنان عالم می‌نگریست و ایشان درباره روحیه سازگاری در خانواده فرمود: به خدا سوگند، تا پایان عمر حضرت فاطمه(س) هیچ‌گاه او را بر خشم نیاوردم و بر کاری مجبورش نساختم(بحارالانوار، ج ۴۳، ص۱۳۴)
۳. تأمین معاش خانواده: حضرت علی(ع) برای تأمین آسایش مادی خانواده‌اش با دستان خود زمین را بیل و شخم می‌زد و آب از زمین بیرون می‌کشید و نخلستان‌های دیگران را آبیاری میکردند..(شرح نهج ?البلاغه، ج۱، ص۲۱) اوضاع معیشتی مسلمانان مهاجر در مدینه به قدری نابسامان بود که حضرت علی(ع) نه تنها کارگری میکردند بلکه گاهی دستمزدش تنها چند دانه خرما بود. با این وجود چنین فرصت‌هایی را از دست نمی‌دادند.(بحارالانوار، ج۴۱، ص۱۳۴) تلاش حضرت علی(ع) برای تأمین آسایش همسرش علاوه بر یاری رساندن وی در انجام کارهای خانه، در خطاب‌های محترمانه، اهدای هدیه، نگاه‌های محبت آمیز، جملات تشکر‌آمیز و اظهار رضایت از حضرت فاطمه(س) ابراز می‌شد. احترام بین زن و شوهر باید متقابل باشد و بکار بردن نامها و لقب‌های نیکو باعث افزایش اعتماد به نفس، آرامش خاطر و محبت بین آنها به ویژه فرزندان می‌شود.
۴. آراستگی: حضرت علی(ع) در زمان حیات حضرت فاطمه(س) با هیچ زنی ازدواج نکرد. آن امام عزیز که خود در غایت زهد و ساده زیستی بود، هرگز سهل انگاری در آراستگی را روا نمی‌دانست. (اصول کافی، ج۶، ص۴۳۹) امام علی (ع) ظاهر آراسته و با وقار را زیبنده همه مسلمانان می‌دانند که ارتباطی با ثروت و دارایی افراد ندارد و مسلمان تهی دست علاوه بر رعایت عفت و پاکدامنی بایستی ظاهری آراسته داشته باشند.(نهج‌البلاغه، خطبه ۱۹۳)
حضرت علی(ع) به پیروی از رسول خدا(ص) ظاهری آراسته و باوقار داشت و به رنگ کردن موی‌شان اهمیت می‌دادند به گونه‌ای که وقتی در رحلت پیامبر موی‌شان رنگ نکرده بودند، به امام علی(ع) گفتند: چرا موی خود را خضاب نکردی؟ فرمود: خضاب کردن مو زینت و آرایش است و ما عزادار پیامبر هستیم.(نهج البلاغه، ح۴۷۳)
۵٫ محبت کردن و مدارا با همسر: محبت کردن مرد به زن اصل کلیدی در تربیت فرزندان در محیط خانواده است. مرد باید نسبت به همسرش رحم و شفقت و بزرگواری داشته باشد و فرزندان این بزرگواری را ببینند. از نظر امیرمومنان امام علی(ع) مردان همیشه باید با زنان مدارا کنند.(بحارالانوار، ج۱۰۰، ص۲۲۳)
۶. بهداشت خانواده: امام علی(ع) در سفارش بهداشتی به امام حسن(ع) فرزندشان فرمودند: قبل از گرسنه شدن غذا نخور و تا اشتها داری دست از غذا بکش و غذا را خوب بجو و قبل از خوابیدن قضای حاجت کن، اگر این نکات را رعایت کنی به دکتر نیاز نداری.(خصال صدوق، ص۲۲۹) ایشان میانه روی در غذا، دوری از اسراف، سلامتی بدن و پر خوری را عامل نابودی تقوا و یار مناسبی برای گناهان می‌دانند. خانواده سالم و بدون تشویش آرامش بیشتری را دارد.
