افسردگی فصلی چیست؟
حامی هنر زندگی/ آیا می‌دانید افسردگی فصلی چیست؟ افسردگی فصلی یکی از انواع افسردگی است که به آن اختلال عاطفی فصلی (Seasonal Affective Disorder) نیز گفته می‌شود. علائم این اختلال معمولا در اواخر فصل پاییز و اوایل فصل زمستان در فرد ظاهر می‌گردد. در واقع در این ایام شخص به صورت بالینی دچار افسردگی و کج خلقی بارز، خواب آلودگی شدید، تحریک پذیری و خستگی مفرط می‌شود. البته نوع نادری از افسردگی فصلی نیز وجود دارد که علائم افسردگی در تابستان ظاهر می‌گردد. خوشبختانه روش‌های درمانی مختلفی برای این نوع از افسردگی وجود دارد که به فرد کمک می‌کند تا بتواند خلق و خوی خود را در این فصل بهبود بخشد. در این مقاله قصد داریم تا در مورد علائم و نحوه درمان افسردگی فصلی به طور کامل بحث کنیم پس همراه ما باشید.
افسردگی فصلی چیست؟
افسردگی فصلی که به آن اختلال عاطفی فصلی (SAD) نیز می‌گویند، نوعی اختلال خلقی است که مشابه افسردگی اساسی می‌باشد. با این تفاوت که این نوع افسردگی در طول ماه‌های زمستان و پاییز زمانی که نور خورشید کمتر است ظاهر می‌شود و معمولا سالی یک بار برای فرد رخ می‌دهد. این اختلال باعث نوسانات خلقی فرد می‌شود و گاهی ممکن است تا بهار و یا تابستان هم ادامه پیدا کند.
در برخی اقلیم‌ها علائم خلقی اختلال افسردگی فصلی تبدیل به یک اختلال جدی می‌شود؛ که شکل خفیف‌تر آن در مناطق دارای چهار فصل اقلیمی (بهار، تابستان، پاییز و زمستان) با نام “افسردگی زمستانی” طبقه بندی می‌شود. علائم افسردگی زمستانی از اواخر پائیز و هنگامی که مدت روشنایی روز کمتر می‌شود، بروز می‌کند و تا اواخر زمستان و اوایل بهار پا برجا می‌ماند و با نزدیک شدن به تابستان کاهش می‌یابد.
علائم افسردگی فصلی
اختلال افسردگی فصلی بیشتر در مناطقی از کره زمین که دارای عرض جغرافیایی بالاتری هستند و نور آفتاب کمتری دارند وجود دارد. علائم افسردگی فصلی در زمستان به شرح زیر است.
۱- پایین بودن سطح انرژی
۲- مشکل در تمرکز و هوشیاری
۳- احساس کسالت، خستگی و کاهش کارایی در روز
۴- افزایش اشتها، وزن و میل به مصرف کربوهیدرات
۵- تمایل بیشتر به تنهایی
۶- افزایش خواب‌آلودگی و بهم خوردن ریتم خواب
۷- کاهش علاقه و عدم لذت بردن از انجام کارهای روزانه
علاوه بر اختلال افسردگی فصلی در زمستان، نوع دیگر اختلال افسردگی فصلی وجود دارد که در تابستان رخ می دهد اما شیوع آن بسیار اندک است. علائم افسردگی فصلی در تابستان به شرح زیر است.
۱- اضطراب و بی قراری
۲- بی خوابی
۳- کاهش اشتها و کاهش وزن
۴- پرخاشگری و رفتار خشونت آمیز
عوامل تاثیر گذار بر افسردگی فصلی
در ادامه عواملی که خطر ابتلا به افسردگی فصلی را افزایش می‌دهند، آورده شده است.
جنسیت: زنان بیش از مردان در خطر ابتلا به این بیماری هستند.
سن: احتمال ابتلا به این بیماری در جوانان بیش از میانسالان است.
منطقه جغرافیایی: افرادی که در مناطق سردسیر و در عرض جغرافیایی بالاتر زندگی می‌کنند، به دلیل اینکه کمتر در معرض نور خورشید هستند احتمال بیشتری دارد که دچار این اختلال شوند.
سابقه خانوادگی و فردی: وجود بیماری افسردگی اساسی و یا اختلال دوقطبی در خود فرد یا خانواده او احتمال ابتلا به این نوع افسردگی را نیز افزایش می‌دهد چراکه هم نقش ژنتیک و هم نقش خانواده افسرده پرور پررنگ می‌شود.
علل بروز افسردگی فصلی
اگر چه دلایل افسردگی فصلی همچنان ناشناخته است، اما تحقیقات دلایل زیست شناختی نشانه‌های این اختلال را یافته است.
سروتونین: سروتونین نوعی ماده انتقال دهنده عصبی در مغز است که منجر به انتقال پیام‌های عصبی می‌شود. این ماده در بسیاری از فعالیت‌های بدن به خصوص حالت عاطفی افراد تاثیر دارد. هنگامی که نور از طریق چشم‌ها عبور می‌کند و به مغز می‌رسد، ماده سروتونین در بافت عصبی رها می‌شود. در طول پاییز و زمستان، روشنایی روز کمتر از بهار و تابستان است و این امر باعث پایین آمدن سطح سروتونین در بدن می‌شود. برای آشنایی بیشتر با سروتونین کلیک کنید.
ملاتونین: ملاتونین هورمونی است که در شب ترشح می‌شود و در به خواب رفتن ما تاثیر بسزایی دارد. افزایش تاریکی در زمستان باعث افزایش ترشح ملاتونین در بدن شده و منجر به خواب آلودگی، بی حوصلگی و کسل شدن می‌شود. به نظر می‌رسد این دو ماده در تعامل با هم، یعنی کمبود سروتونین که باعث هماهنگی و همکاری سلول‌های عصبی می‌شود و افزایش ملاتونین که بدن را به حالت خواب می‌برد، باعث اختلال افسردگی فصلی می‌شوند.
درمان اختلال افسردگی فصلی
برای درمان اختلال افسردگی فصلی چند روش متفاوت وجود دارد که هر کدام به تنهایی و یا در تعامل با هم مورد استفاده قرار می گیرند. از جمله روش های درمان افسردگی می‌توان به موارد زیر اشاره داشت.
دارو درمانی
داروهای ضد افسردگی مانند SSRI در درمان این اختلال به کار می‌رود و می‌تواند باعث بهبود خلق فرد شود. با توجه به این که هر دارویی عوارض خاص خودش را دارد و از طرفی نحوه پاسخدهی هر شخص به داروها متفاوت است، مشاوره افسردگی گزینه مناسبی برای یادگیری مهارت‌هایی است که خودتان به صورت فعال به مبارزه با افسردگی بپردازید.
شناخت-رفتار درمانی
هدف اصلی درمان شناختی رفتاری افسردگی، تمرکز بر مشکلات جاری فرد، تغییر افکار و رفتارهای ناکارآمد اوست. طی این درمان به افراد کمک می‌شود تا نگاهی واقع بینانه تر به وقایع زندگی داشته باشند و به دنبال راه حل مساله خود باشند. این تغییر نحوه تفکر باعث بهبود خلق و رفتار افراد می‌شود و امید از دست رفته آن‌ها را برمی‌گرداند.
نور درمانی مصنوعی
همان طور که در قسمت‌های قبل ذکر شد افسردگی فصلی، نوعی افسردگی است که در طی زمستان که روزها کوتاهتر است و نور آفتاب کمتری وجود دارد، ظاهر می‌شود. بنابراین ارتباط نزدیکی بین این اختلال و کمبود در معرض نور مستقیم خورشید قرار گرفتن وجود دارد. در این نوع درمان برای کاهش علائم خلقی اختلال افسردگی فصلی، فرد در معرض نور آفتاب و یا طول موج خاصی از نور با استفاده از لیزر، لامپ‌های فلورسنت، لامپ‌های دی کرونیک و یا لامپ‌های بسیار روشن قرار می‌گیرد. قرار گرفتن در معرض نور یا برای یک مدت زمان خاص و یا در برخی موارد، در یک زمان خاص از روز تجویز می‌شود. درمان با نور یکی از رایج‌ترین درمان‌ها در این نوع اختلال است.
مراجعه به روانشناس
اگر احساس کردید ممکن است علائم اختلال افسردگی فصلی را داشته باشید، مشاوره روانشناسی این امکان را فراهم می‌کند تا تحت جلسات درمان حرفه‌ای قرار بگیرید زیرا افسردگی، اختلالی است که در صورت عدم درمان امکان مزمن شدن آن وجود دارد. عاملی که اثرات منفی آن زندگی‌تان را به شدت مختل می‌کند.
ما نیز در مرکز مشاوره حامی هنر زندگی شرایطی را برای شما فرآهم آورده‌ایم تا بتوانید از هر کجای کشور با مشاوران ما به صورت تلفنی و حضوری در ارتباط باشید. این مرکز با داشتن مشاورانی برجسته و با دانش به شما تضمین خواهد داد تا در کمترین زمان ممکن به درمان مشکلات و مسائل خود بپردازید. همچنین در صورتی که در اطرافیان شما کسی از این اختلال رنج می‌برد با دریافت راهکارها و روش‌های گوناگون به درمان او کمک نمایید.
سوالات متداول
چگونه می‌توان از بروز افسردگی فصلی جلوگیری کرد؟
سعی کنید در فصل زمستان روزها زمان بیشتری را در خارج از منزل بگذرانید و در صورتی که هوا ابری هم بود بازهم به بیرون بروید. همچنین برنامه غذایی سرشار از ویتامین و مواد معدنی داشته باشید و ارتباط خود را با دیگران نیز حفظ کنید. در کنار این مسائل می‌توانید در این فصل با یک مشاور در ارتباط باشید.
