به خاطر کارنامه بچه‌مان به او جایزه بدهیم یا نه؟
نتایج یک پژوهش از دانشگاه استنفورد درباره این که آیا می‌شود با جایزه بچه را به درس مشتاق‌تر کرد، به درد این روزهای والدین می‌خورد
تقریبا بیشتر والدین، کارنامه‌های دانش‌آموزشان را دریافت کردند و بعضی‌ها هم از نمراتی که فرزندشان کسب کرده، راضی هستند. بنابراین در اولین قدم، وعده خرید یک جایزه خوب را به فرزندشان در قبال زحماتش می‌دهند. در سال ۲۰۰۴، پژوهشگری به نام «اریک بتینگر» از دانشگاه استنفورد دنبال جواب دادن به این سوال بود که آخر سال شد و کارنامه بچه را گرفتیم، بالاخره به او جایزه بدهیم یا ندهیم؟
تحقیقی ۳ ساله با همکاری مدارس یک شهر
برای رسیدن به جواب این سوال، بتینگر با همکاری مدارس شهر کوشاکتون ایالت اوهایو از همان سال یک پژوهش را شروع کردند. روش کارشان هم این طوری بود که از طریق مدرسه و در قالب جایزه به بچه‌ها اعلام کردند که هرکسی آخر سال نمرات خوبی بگیرد، یک جایزه نقدی برایش در نظر گرفتیم. برای هر درس هم قرار است ۱۵ دلار(به پول ما تقریبا ۵۰۰ هزار تومان) بدهیم و به هر تعداد درسی که نمرات بالایی بگیرند، همان قدر مبلغ جایزه بیشتر هم می‌شود. مدارس با همکاری دکتر بتینگر به مدت سه سال (از ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۷)، این طرح را اجرا کردند.
نتیجه‌ای که خرید جایزه را زیر سوال می‌برد
نتیجه، غیر از درس ریاضی آن هم در حد ۰.۱۵ انحراف معیار، جایزه دادن هیچ اثر مثبت و به درد بخوری روی درس خواندن و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان نداشت و نمی‌توانیم با تطمیع و گفتن بخوان نمره‌ات خوب شد پلی‌استیشن، دوچرخه، تبلت و … برایت می‌خریم، انتظار داشته باشیم تغییر معناداری روی پیشرفت تحصیلی بچه اتفاق بیفتد. چرا؟ چون پول، جایزه یا هر عامل بیرونی دیگری، انگیزه درونی در حال رشد بچه‌ها در زمینه پیشرفت را تضعیف می‌کند و با بیرونی سازی کردن آن انگیزه، تکانه‌های درونی و قلقلک‌هایی که از وجود خود فرد به او می‌گوید درس خواندن کار باحالی به نظر می‌رسد به مرور نابود می‌شود.
در این ۳ حالت چه کنیم؟
پس اگر: ۱- خودجوش درس می‌خواند و از این کار لذت می‌برد، با مشروط کردن آن به انگیزه بیرونی، انگیزه درونی‌ا‌ش را تضعیف نکنیم.
۲- اگر در حد متوسطی درس می‌خواند، به جای کمال‌گرایی و انتظار نمره کامل داشتن، برای درس‌ها بیشتر همراهی‌اش کنیم.
۳- اگر هم کلا نمی‌خواند و این مسئله آسیب جدی به عملکرد و پیشرفت تحصیلی اش زده، قبل از هرگونه فشار و تعیین تشویق‌های افراطی، یا خودمان با حوصله بنشینیم و ببینیم مشکل از کجاست یا از یک متخصص کمک بگیریم.
برگرفته از پیج «دکتر امید امانی»، روان شناس بالینی دانشگاه شهید بهشتی
