درمان کیست تخمدان، چه روش‌هایی دارد؟
گاهی اوقات، کیسه‌ای پر از مایع به نام کیست در یکی از تخمدان‌ها ایجاد می‌شود. بسیاری از خانم‌ها در طول زندگی خود حداقل به یک کیست مبتلا می‌شوند. در این مطلب به درمان کیست تخمدان می‌پردازیم.
تخمدان‌ها بخشی از سیستم تولیدمثل زنان هستند. آنها در پایین شکم در دو طرف رحم قرار دارند. زنان دارای دو تخمدان هستند که تخمک تولید می‌کند و همچنین هورمون‌های استروژن و پروژسترون دارند.
گاهی اوقات، کیسه‌ای پر از مایع به نام کیست در یکی از تخمدان‌ها ایجاد می‌شود. بسیاری از خانم‌ها در طول زندگی خود حداقل به یک کیست مبتلا می‌شوند. در بیشتر موارد، کیست‌ها بدون درد هستند و علائمی ندارند.
انواع کیست تخمدان
انواع مختلفی از کیست تخمدان وجود دارد مانند کیست‌های درموئید و کیست‌های آندومتریوما. با این حال، کیست‌های عملکردی شایع‌ترین نوع هستند. دو نوع کیست عملکردی شامل کیست‌های فولیکول و لوتئوم است.
۱- کیست فولیکول
در طی چرخه قاعدگی زنان، تخمک در کیسه‌ای به نام فولیکول رشد می‌کند. این کیسه در داخل تخمدان قرار دارد. در بیشتر موارد، این فولیکول یا کیسه شکسته شده و تخمک آزاد می‌کند. اما اگر فولیکول باز نشود، مایع درون فولیکول می‌تواند روی تخمدان کیست ایجاد کند.
۲- کیست لوتئوم
کیسه‌های فولیکول معمولا پس از آزاد شدن تخمک حل می‌شوند، اما اگر این اتفاق نیفتد و دهانه فولیکول باز نشود، مایع اضافی در داخل کیسه ایجاد می‌شود و این تجمع مایعات باعث ایجاد کیست لوتئوم می‌شود.
انواع دیگر کیست تخمدان عبارتند از:
۳- کیست‌های درموئید
رشد کیسه مانند در تخمدان‌ها است که می‌تواند حاوی مو، چربی و سایر بافت‌ها باشد.
۴- سیستادنوم
رشد غیرسرطانی است که می تواند در سطح خارجی تخمدان ایجاد شود.
۵- آندومتریوم
بافت‌هایی که به طور طبیعی در داخل رحم رشد می‌کنند می‌توانند در خارج از رحم ایجاد شده و به تخمدان متصل شوند، در نتیجه کیست ایجاد می‌شود. برای رفع آندومتریوم ممکن است به شما دارو تجویز شود یا مورد جراحی قرار بگیرید.
برخی از زنان به بیماری سندروم تخمدان پلی‌کیستیک مبتلا می‌شوند.
این شرایط به این معنی است که تخمدان‌ها حاوی تعداد زیادی کیست کوچک هستند که می‌تواند باعث بزرگ شدن تخمدان شود. در صورت عدم درمان، تخمدان‌های پلی‌کیستیک می توانند به ناباروری بینجامند.
این شرایط به این معنی است که تخمدان‌ها حاوی تعداد زیادی کیست کوچک هستند که می‌تواند باعث بزرگ شدن تخمدان شود. در صورت عدم درمان، تخمدان‌های پلی‌کیستیک می توانند به ناباروری بینجامند.
علائم کیست تخمدان
اغلب اوقات، کیست تخمدان علائمی ایجاد نمی‌کند، اما علائم می‌توانند با رشد کیست ظاهر شوند. علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
۱- مشکلات شکمی
شامل نفخ، تورم و سنگینی در شکم است.
۲- مشکلات روده
شامل درد هنگام دفع مدفوع، فشار به روده یا نیاز مکرر به دفع مدفوع است.
۳- درد لگن
این درد می‌تواند یک درد مداوم یا متناوب باشد که به پایین کمر و ران گسترش می‌یابد. ممکن است قبل یا در طول چرخه قاعدگی ایجاد شود.
۴- قاعدگی نامنظم
ممکن است شما قاعدگی نامنظم و احتمالا دردناک داشته باشید که سنگین‌تر یا سبک‌تر از دوره‌های قبل است.
۵- مقاربت دردناک
به این درد، دیسپارونیا می‌گویند که شامل درد لگنی هنگام رابطه جنسی است. برخی از خانم‌ها ممکن است پس از رابطه جنسی، درد و ناراحتی در شکم خود داشته باشند.
۶- مشکلات ادراری
ممکن است در تخلیه مثانه به طور کامل مشکل داشته باشید، یا دائم حس کنید که ادرار دارید.
۷- علائم مشابه بارداری
برخی از علائم کیست تخمدان مانند تهوع، استفراغ و حساسیت‌پستان‌ها مشابه علائم بارداری است.
۸- ناهنجاری‌های هورمونی
به ندرت بدن مقادیر غیرطبیعی هورمون تولید می‌کند، در نتیجه تغییراتی در نحوه رشد سینه‌ها و موهای بدن ایجاد می‌شود.
علائم شدید کیست تخمدان که نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارند عبارتند از:
- درد شدید لگن
- تب
- ضعف یا سرگیجه
- تنفس سریع و پی در پی
این علائم می‌تواند پارگی کیست یا پیچ‌خوردگی تخمدان را نشان دهد و اگر به موقع درمان نشود، هر دو عارضه می‌تواند عواقب جدی داشته باشد.
تشخیص کیست تخمدان
پزشک می‌تواند کیست تخمدان را طی معاینه معمول لگن تشخیص دهد. او ممکن است متوجه تورم یکی از تخمدان‌های شما شود و برای تایید وجود کیست، آزمایش سونوگرافی انجام دهد.
سونوگرافی: نوعی آزمایش تصویربرداری است که از امواج صوتی با فرکانس بالا برای تولید تصویری از اندام‌های داخلی شما استفاده می‌کند. آزمایشات سونوگرافی به تعیین اندازه، محل، شکل و ترکیب (جامد یا مایع پر شده) کیست کمک می‌کند.
ابزارهای تصویربرداری که برای تشخیص کیست تخمدان استفاده می‌شود عبارتند از:
سی تی اسکن: دستگاه تصویربرداری از بدن است که برای ایجاد تصاویر مقطعی از اندام‌های داخلی استفاده می‌شود.
MRI: آزمایشی است که از میدان‌های مغناطیسی برای تولید تصاویر عمیق از اندام‌های داخلی استفاده می‌کند.
از آنجا که اکثر کیست‌ها پس از چند هفته یا چند ماه از بین می‌روند، ممکن است پزشک شما بلافاصله یک برنامه درمانی را توصیه نکند. در عوض ممکن است آزمایش سونوگرافی را طی چند هفته یا چند ماه برای بررسی وضعیت شما تکرار کند.
اگر در وضعیت شما تغییری ایجاد نشود یا اندازه کیست افزایش یابد، پزشک آزمایش‌های اضافی را برای تعیین سایر علل درخواست می کند.
این موارد عبارتند از:
تست بارداری: تا مطمئن شوید باردار نیستید
آزمایش سطح هورمون: برای بررسی موارد مرتبط با هورمون، مانند استروژن یا پروژسترون زیاد
آزمایش خون: برای غربالگری سرطان تخمدان
روش های درمان کیست تخمدان
اگر این بیماری به خودی خود از بین نرود یا بزرگ‌تر شود، ممکن است پزشک کوچک کردن یا برداشتن کیست را توصیه کند.
درمان کیست تخمدان با قرص‌های جلوگیری از بارداری
اگر کیست تخمدان دارید، پزشک می‌تواند داروهای ضد بارداری خوراکی برای جلوگیری از تخمک‌گذاری و جلوگیری از ایجاد کیست‌های جدید تجویز کند. پیشگیری از بارداری خوراکی همچنین می‌تواند خطر ابتلا به سرطان تخمدان را کاهش دهد. خطر سرطان تخمدان در زنان یائسه بیشتر است.
روش درمان کیست تخمدان با لاپاراسکوپی
اگر کیست شما کوچک باشد، پزشک می‌تواند با انجام لاپاراسکوپی کیست را با جراحی خارج کند. در این روش پزشک یک برش کوچک در نزدیکی ناف شما ایجاد، سپس یک ابزار کوچک را برای برداشتن کیست به شکم شما وارد می‌کند.
پس از برداشتن کیست، برش ها با استفاده از بخیه بسته می‌شوند.
لاپاراسکوپی باعث درد کمتری می‌شود و زمان بهبودی آن سریع‌تر است. اکثر بیماران می‌توانند در همان روز یا روز بعد به خانه بروند.
لاپاراتومی
اگر کیست بزرگی دارید، پزشک با جراحی می‌تواند آن را از طریق یک برش بزرگ در شکم شما خارج کند. پزشک بیوپسی فوری انجام می‌دهد و نمونه‌ای از کیست را به آزمایشگاه می‌فرستد تا سرطانی بودن یا نبودن آن مشخص شود.
اگر کیست سرطانی باشد، ممکن است پزشک برداشتن تخمدان‌ها و رحم را توصیه کند. در صورت استفاده از این روش، شما دیگر نمی‌توانید بچه‌دار شوید.
پس از این عمل لازم است چند رور در بیمارستان بمانید.
بهبودی پس از عمل جراحی کیست تخمدان
مدت زمان بهبودی بعد از عمل برای افراد، متفاوت است. پس از برداشتن کیست تخمدان، در شکم خود درد احساس درد خواهید کرد، هر چند مشکل ظرف چند روز بهبود می‌یابد.
پس از انجام لاپاراسکوپی یا لاپاراتومی، ممکن است ۱۲ هفته طول بکشد تا بتوانید فعالیت‌های طبیعی خود را از سر بگیرید.
جراحی کیست تخمدان، زمان مراجعه به پزشک
اگر در طول بهبودی، علائم زیر را مشاهده کردید با پزشک تماس بگیرید:
- خونریزی شدید
- درد یا تورم شدید در شکم
- تب
- ترشحات تیره یا بدبو در واژن
این علائم ممکن است نشان‌دهنده عفونت باشد.
روش درمان کیست تخمدان، پرسش‌های رایج
برای درمان کیست تخمدان، یاسمین بخورم یا دانازول؟
سوال مخاطب بیا نی نی: با سلام
مدتی است دچار نامنظمی پریود و درد خیلی شدید در تخمدان راست شده‌ام. بعد از انجام سونوگرافی مشخص شد که کیست اندومتریوز دارم. یک دکتر به من مصرف ۶دوره قرص یاسمین را تجویز کردند بدون قطع قرص (به صورت مداوم ۶ماه قرص را مصرف کنم بدون اینکه پریود شوم). به دکتر دیگه‌ای مراجعه کردم و ۵۰عدد کپسول دانازول را تجویز کردند. نمیدونم داروهای کدوم پزشک را مصرف کنم. ممنون میشم راهنماییم کنید.
پاسخ دکتر نوشین نظری، متخصص زنان و زایمان:
دوست عزیز دانازول مطلقا توصیه نمی‌شود. روش درمانی متخصص اول صحیح و قابل توصیه است (بهتر است برای درمان صحیح تحت نظر یک پزشک باشید).
برای درمان کیست تخمدان، قرص را روز چندم بخورم؟
سوال مخاطب بیا نی نی: با سلام ببخشید میخواستم بدونم زمان شروع مصرف بسته بیست و یک عددی قرص مارولین از کی هست؟ روز اول پریود یا روز پنجم؟ دکتر به من به خاطر کیست تخمدان و لکه‌بینی قبل از پریود این قرص رو دادن. قبلا هم از این قرص استفاده کرده بودم و روز اول پریود بود. اما دو روز بعد از اتمام مصرف قرص پریود شدم و فاصله بین دو تا پریودهام سه هفته نشد. میخواستم بدونم روز پنجم شروع به مصرف کنم مشکلی پیش نمیاد؟ با تشکر
پاسخ دکتر فریبا الماسی، جراح و متخصص زنان زایمان و نازایی:
دوست عزیز خانمی که قرص پیشگیری از بارداری استفاده می‌کند باید چند نکته را رعایت کند:
- اولین بسته قرص را باید در ۵ روز اول قاعدگی شروع کند.
- هر شب یک عدد قرص را در ساعت مشخصی میل کند.
- اگر یک شب مصرف قرص فراموش شد روز بعد ۲ عدد قرص میل کند.
- اگر دو روز مصرف قرص فراموش شد مثلا اگر شنبه و یکشنبه بود باید دوشنبه و سه شنبه هر روز ۲ قرص مصرف شود.
- فاصله بین دو بسته قرص حداکثر ۷ روز است.
برای درمان کیست تخمدان، دوفاستون بهتره یا ال‌دی؟
سوال مخاطب بیا نی نی: سلام من کیست دارم، دکتر بهم دوفاستون داده یه بار خوردم از تخمدان چپ از بین رفت. دوباره تخمدان راستم کیست داره. به نظرتون همین دوفاستون رو بخورم یا قرص ال دی بهتر است؟
پاسخ دکتر فریبا الماسی، جراح و متخصص زنان زایمان و نازایی:
دوست عزیز توصیه می‌شود داروهای هورمونی را فقط تحت نظر متخصص زنان مصرف و برای درمان مناسب به متخصص زنان مراجعه کنید.
کیست تخمدان در بارداری مشکل ایجاد می‌کنه؟
سوال مخاطب بیا نی نی: سلام. هفته هفتم بارداری هستم و دکتر گفته کیست تخمدان راست به اندازه ۴.۵ سانت دارم. آیا این کیست خطرناکه؟ و در بارداری مشکل ایجاد می‌کنه؟
پاسخ دکتر فریبا الماسی، جراح و متخصص زنان زایمان و نازایی:
دوست عزیز معمولا اغلب کیست‌ها تا پایان هفته ۱۶ بارداری یا کوچک می‌شوند یا از بین می‌روند. توصیه می‌شود در هفته ۱۶ سونو را تکرار کنید تا پزشک در مورد ادامه درمان تصمیم‌گیری کند.
اگر به کیست‌های تخمدان مبتلا هستید، می‌توانید برای درمان به متخصصان کلینیک بیا نی نی مراجعه کنید.
