رادیولوژی دندان چیست؟ مزایا، معایب و هزینه

حتما اگر سر و کارتان به دندانپزشکی رسیده باشد، نام رادیولوژی دندان را شنیده‌اید، اما رادیولوژی دندان چیست؟ رادیولوژی یا رادیوگرافی دندان، تصاویری از دندان‌های شماست که توسط اشعه ایکس گرفته می‌شود و دندانپزشک از آن‌ها برای ارزیابی سلامت دهان و دندان شما استفاده می‌کند.
از اشعه ایکس با اشعه کم برای گرفتن عکس از فضای داخلی دندان و لثه استفاده می‌شود.
این کار می‌تواند به دندانپزشک کمک کند تا مشکلاتی مانند حفره‌ها و پوسیدگی دندان‌ها را شناسایی کند.
استفاده از اشعه ایکس در رادیولوژی دندان‌ها ممکن است برای شما پیچیده به نظر برسد، اما در واقع ابزاری بسیار رایج است که به همان اندازه تمیز کردن دندان‌های شما مهم است.

چرا رادیولوژی دندان انجام می‌شود؟
رادیولوژی دندان به طور معمول به صورت سالانه انجام می‌شود، اما اگر دندانپزشک، پیشرفت یک مشکل یا درمان دندان‌های شما را ردیابی کند، ممکن است بیشتر اتفاق بیفتد.
عوامل موثر در میزان پرتوی ایکس دندانپزشکی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• سن شما
• سلامت دهان و دندان‌های فعلی شما
  

  هنگامی که دندانپزشک شما شک دارد که ممکن است در مناطقی خارج از لثه و دندان‌ها (مثل فک) مشکلی وجود داشته باشد، از روش رادیوگرافی خارج دهان استفاده می‌کند. یک متخصص رادیولوژی شما را در هر مرحله از مراحل اشعه ایکس راهنمایی می‌کند. متخصص رادیولوژی هنگام گرفتن تصاویر، ممکن است مدت کوتاهی از اتاق خارج شود. او از شما می‌خواهد تا هنگام ضبط تصاویر بی‌حرکت باشید. 

• علائم بیماری دهان
• سابقه بیماری لثه (التهاب لثه) یا پوسیدگی دندان

اگر بیمار جدیدی هستید، احتمالا تحت پرتوی اشعه ایکس دندان و رادیولوژی قرار خواهید گرفت تا دندانپزشک بتواند تصویری واضح از سلامت دندان شما به دست آورد.
این مورد به‌ویژه اگر از دندانپزشک قبلی خود هیچگونه اشعه ایکسی ندارید، بسیار مهم است.
ممکن است کودکان بیشتر از بزرگسالان به اشعه ایکس دندان نیاز داشته باشند زیرا دندانپزشکان نیاز دارند سلامت و رشد دندان‌های دائمی کودکان را بررسی کنند.

شاید بپرسید چرا؟ دلیل این بررسی این است که می‌تواند به دندانپزشک در تعیین نیاز به کشیدن دندان‌های شیری برای جلوگیری از عوارضی مانند رشد دندان‌های دائمی در پشت دندان‌های شیری کمک کند.

خطرات رادیوگرافی دندان
درست است که رادیوگرافی دندان شامل استفاده از اشعه ایکس دندانپزشکی می‌شود، اما سطح اشعه آن‌قدر پایین است که برای کودکان و بزرگسالان بی‌خطر تلقی می‌شود.
اگر دندانپزشک شما از اشعه ایکس دیجیتال به جای ایجاد فیلم استفاده کند، خطرات آن کمتر است.
دندانپزشک همچنین برای جلوگیری از قرار گرفتن در معرض تابش غیرضروری اشعه ایکس به اندام‌های حیاتی، یک پیش‌بند سربی بر روی قفسه سینه، شکم و ناحیه لگنی قرار می‌دهد.

اگر مبتلا به تیروئید باشید، دور گردن شما هم هنگامی رادیولوژی دندان، پوشیده می‌شود.
کودکان و زنان در سنین باروری هم ممکن است موارد احتیاطی بیشتری را در نظر داشته باشند.

رادیولوژی دندان در دوران بارداری
بارداری از این قاعده مستثنی است. زنانی که باردار هستند یا فکر می‌کنند که ممکن است باردار باشند باید از انواع اشعه ایکس خودداری کنند.
اگر فکر می‌کنید باردار هستید دندانپزشک خود را در جریان قرار بدهید زیرا پرتودرمانی برای جنین در حال رشد بی‌خطر نیست.

آماده شدن برای رادیوگرافی دندان
گرفتن اشعه ایکس دندان نیازی به آماده‌سازی خاصی ندارد. تنها کاری که باید انجام دهید مسواک زدن قبل از قرار ملاقات با پزشک است.
مسواک زدن، یک محیط بهداشتی بیشتر برای اشخاصی که روی دهان شما کار می‌کنند، فراهم می‌سازد.

گرفتن اشعه ایکس معمولا قبل از تمیزکاری انجام می‌شود. 
در مطب دندانپزشکی، شما روی صندلی می‌نشیند و جلیقه یا پیش‌بندی سربی می‌پوشید که روی سینه شما را می‌پوشاند. 

دستگاه رادیولوژی در کنار سر شما قرار گرفته تا تصاویر دهان شما را ضبط کند. بعضی از دندانپزشکان یک اتاق جداگانه برای گرفتن اشعه ایکس دارند، در حالی که دیگران این کار را در همان اتاق انجام می‌دهند. برخی از دندانپزشکان هم ممکن است شما را به مرکزی خارج از مطلب خود برای گرفتن عکس دندان ارجاع بدهند که معمولا محلی مورد تایید آن‌هاست.

انواع رادیولوژی دندان
اشعه ایکس دندانپزشکی انواع مختلفی دارد که نمایی متفاوت از دهان شما را ثبت می‌کند. شایع‌ترین رادیوگرافی‌های دندان به این اشکال است:

Bitewing/ گاز گرفتن کاغذ مخصوص
شما باید در این روش، یک کاغذ مخصوص را گاز بگیرید تا دندانپزشک شما ببیند تاج دندان‌های شما چقدر با یکدیگر مطابقت دارد. این کار معمولا برای بررسی حفره‌های بین دندان‌ها (بین دندانی) انجام می‌شود.

Occlusal
این نوع عکس دندان در شرایطی گرفته می‌شود که فک شما بسته باشد تا مشخص شود دندان‌های بالا و پایین شما به چه ترتیب قرار گرفته‌اند.

درست است که رادیوگرافی دندان شامل استفاده از اشعه ایکس دندانپزشکی می‌شود، اما سطح اشعه آن‌قدر پایین است که برای کودکان و بزرگسالان بی‌خطر تلقی می‌شود. اگر دندانپزشک شما از اشعه ایکس دیجیتال به جای ایجاد فیلم استفاده کند، خطرات آن کمتر است.

همچنین ناهنجاری‌های آناتومیکی کف دهان یا کام نیز قابل تشخیص است.

Occlusal
در این تکنیک، عکس همه دندان‌های شما یک‌باره گرفته می‌شود.

Panoramic
برای گرفتن این نوع اشعه ایکس، دستگاه به دور سر شما می‌چرخد. دندانپزشک شما ممکن است از این روش برای بررسی دندان‌های عقل، برنامه‌ریزی برای کاشت دندان یا بررسی مشکلات فک استفاده کند.

Periapical
این روش، روی دو دندان کامل از ریشه تا تاج متمرکز است.

رادیوگرافی خارج دهان
هنگامی که دندانپزشک شما شک دارد که ممکن است در مناطقی خارج از لثه و دندان‌ها (مثل فک) مشکلی وجود داشته باشد، از روش رادیوگرافی خارج دهان استفاده می‌کند.
یک متخصص رادیولوژی شما را در هر مرحله از مراحل اشعه ایکس راهنمایی می‌کند. متخصص رادیولوژی هنگام گرفتن تصاویر، ممکن است مدت کوتاهی از اتاق خارج شود. او از شما می‌خواهد تا هنگام ضبط تصاویر بی‌حرکت باشید. 

بعد از عکس‌برداری با اشعه ایکس
وقتی تصاویر آماده شدند، (در مورد اشعه ایکس دیجیتال بلافاصله انجام می‌شود) دندانپزشک آن‌ها را بررسی می‌کند تا درباره ناهنجاری‌ها و مشکلات دندان شما اطلاعات بیشتری به دست بیاورد.
اگر دندانپزشک، مشکلاتی مانند حفره یا پوسیدگی در دندان‌ها پیدا کند، در مورد گزینه‌های درمانی با شما صحبت خواهد کرد.

پرسش و پاسخ درباره رادیوگرافی دندان
سوال مخاطب بیا نی نی: سلام، من در ماه اول بارداری که نمی‌دانستم باردار هستم، به دندان‌پزشکی مراجعه کردم و رادیولوژی انجام دادم و وقتی که برای سونوگرافی شش هفتگی رفتم دکتر گفتند همه چیز طبیعی است، ولی ضربان به ‌وضوح دیده نمی‌شود و برای دو هفته بعد سونو رفتم گفت باید کورتاژ کنی، آیا تشکیل نشدن قلب جنین مربوط به رادیولوژی است؟

پاسخ دکتر سولماز پیری، جراح و متخصص زنان و زایمان و فوق تخصص طب مادر و جنین از انگلستان:
احتمالا این اتفاق به خاطر رادیولوژی نبوده است. اشعه رادیولوژی دندان کمتر از آن است که بتواند منجر به سقط جنین بشود. ولی به هر حال در ۳ ماهه اول بارداری احتمال سقط بسیار زیاد است. یعنی سقط در ۳ ماهه اول بارداری اتفاقی شایع است و ما معمولا توصیه می‌کنیم در این مدت بیشتر مراقب باشند. اما نمی توانیم بگوییم سقط حتما به دلیل رادیولوژی اتفاق افتاده است. الان اگر پزشک درخواست کورتاژ کردند می‌توانید این کار را انجام بدهید. ولی با دارو هم می‌شود سقط را انجام داد. به هر حال با پزشک مشورت کنید اگر امکان دارد با دارو جنین را خارج کنید، بهتر است و کمتر آسیب می‌بینید.

کوتاه درباره رادیوگرافی دندان
مانند مسواک زدن و نخ دندان کشیدن، گرفتن اشعه ایکس منظم از دندان‌ها بخشی جدایی‌ناپذیر از سلامت کلی دهان و دندان شما محسوب می‌شود.
انجام یک معاینه خوب می‌تواند تسکین‌دهنده باشد، اما این بدان معنی نیست که شما نباید مرتبا اشعه ایکس بگیرید.
بسته به سن، سلامتی و پوشش بیمه‌ای ممکن است لازم باشد هر یک تا دو سال یک‌بار عکسبرداری با اشعه ایکس انجام دهید.
در صورت احساس درد، یا تغییر در دهان خود، حتما زودتر به دندانپزشک مراجعه کنید.

اگر مشکلی در دندا‌ن‌های خود دارید، به دندانپزشکان کلینیک بیا نی نی هم سر بزنید.