خانم جامعه شناس از شغلش می گوید
یک مدرس دانشگاه از زیروبم شغل جامعه شناسی می گوید.
من کی‌ام؟
سمیه ورشوی هستم، دانش‌آموخته دکترای جامعه‌شناسی اقتصادی‌وتوسعه و کارشناسی‌ارشد پژوهشگری اجتماعی از دانشگاه فردوسی مشهد. من پژوهشگر و مدرس دانشگاه و مدرسه هستم.
یک جامعه‌شناس دقیقا چه کار می‌کند؟
جامعه‌شناس به ارتباط میان کنش‌های اجتماعی و ساختارهای اجتماعی می‌پردازد و معتقد است افراد نه به صورت تنها و به دور از جامعه بلکه تحت‌تأثیر ساختارها و مطابق با فرهنگ و گروهی که در آن هستند، عمل می‌کنند. آن‌چه از دید دیگران عادی و یکنواخت است، برای جامعه‌شناس مسئله است. او باید تحلیل جمعی از وقایع ارائه دهد پس می‌تواند همه‌جا وجود داشته باشد؛ به این ترتیب یک جامعه‌شناس می‌تواند متخصص خانواده یا جوانان باشد. در حوزه مسائل و آسیب‌های اجتماعی کار کند یا جامعه‌شناس حوزه ارتباطات یا شغل باشد. جامعه‌شناس‌ها می‌توانند به مسائل توسعه‌ای و صنعت بپردازند و به اقتصاد از دیدگاه جامعه‌شناسی توجه کنند. روی حوزه زنان یا مردان متمرکز باشند، در بخش شهری، روستایی و ایلات و عشایر مشغول کار شوند یا به مسائل خاص در دوره‌های زمانی گذشته و آینده بپردازند.
جذاب ترین بخش شغل من چیست؟
آن جایی که راه پرپیچ و خم پژوهش طی می‌شود و به یافته‌های جدیدی دست پیدا می‌کنیم. وقتی وارد حوزه‌ای از مسائل اجتماعی می‌شویم، به دنبال آن هستیم که بفهمیم مسئله چه بوده، تحت‌تاثیر چه عواملی قرار داشته، چگونه به‌وجود آمده‌است و… . برای این موضوع باید وارد میدان شد، باید با مردم بود، وارد سازمان‌ها کارخانه‌ها ، مدارس ، دانشگاه‌ها ، خیابان‌ها و بازارها شد. بحث و گفت‌وگو، آزمایش، مشاهده عمیق، سوالات ساختاریافته و غوطه‌ور شدن لابه‌لای کتاب های تاریخی لازم است. تمام مراحل پژوهش جذاب است؛ از ابتدا تا انتها که سعی در بیرون رفتن از ابهامات داری تا وقتی که نتیجه خودت را با کار دیگر محققان مقایسه می‌کنی. وقتی یک مسئله را به صورت دقیق و عمیق شناسایی می‌کنی و برای برون‌رفت از آن راه‌حل ارائه می‌دهی، سبکبال می‌شوی و به این فکر می‌کنی که مسئله‌ای دیگر منتظر توست.
من در حرفه‌ام با چه سختی‌هایی روبه‌رو هستم؟
سختی حرفه من، پیدا کردن افرادی است که پاسخگو باشند. در جامعه‌شناسی، اعتماد به جامعه‌شناس و علم اوست که می‌تواند برای برنامه‌ریزی‌ها مفید باشد، اما اقناع مدیران و کارفرمایانی که به دشواری تن به مطالعات اجتماعی می‌دهند و سیاست‌گذارانی که یقین ندارند بدون نتایج یافته‌های یک جامعه‌شناس نمی‌توان سیاست‌ها را چید، از سختی‌های کار ماست. همچنین برای تأمین هزینه‌های تحقیق، حامی مالی نیاز است تا جامعه‌شناس بتواند فارغ از مسائل مالی تحقیقش را انجام دهد.
یک جامعه‌شناس باید چه ویژگی‌ها، روحیات و مهارت‌هایی داشته باشد؟
کسانی در این شغل موفق هستند که از کنار فهم دروس دانشگاهی به‌سادگی عبور نمی‌کنند و بینش نظری عمیقی کسب کرده‌اند، مشاهده‌گران خوبی هستند، از اخبار روز مطلع‌اند و مدام در حال تحلیل داده‌های داخلی و جهانی هستند. از کنار مسائل کوچک به‌آسانی عبور نمی‌کنند، در تحلیل‌های‌شان قضاوت ارزشی ندارند و از نگاه تیزبین و باریک‌بین‌شان هیچ چیزی پنهان نمی‌ماند. یک جامعه‌شناس خوب در راه پرپیچ وخم تحقیقات اجتماعی ناامید نمی‌شود و شکست‌ها را مقدمه پیروزی می‌داند.
شما باید چه چیزهایی درباره درآمد و دورنمای حرفه‌‌ای جامعه‌شناسی بدانید؟
گاهی در مسیر حرفه‌ای‌تان دچار ناملایماتی می‌شوید ولی باید با سختی‌ها بجنگید تا یک جامعه‌شناس واقعی باشید. اگر خواستید مانند خیلی از کسانی که جامعه‌شناسی خوانده اند، یک جامعه‌شناس درحاشیه و اداری و دستگاهی باشید، وارد کادر اداری سازمان‌ها و نهادها شوید یا استاد و معلمی باشید که همان کاری را انجام می‌دهد که از او می‌خواهند، می‌توانید از حقوق و مزایای این شغل‌ها منتفع شوید.
البته می‌توان در این مشاغل بود ولی آرام و درحاشیه نبود و برای پژوهش و تحقیق وقت گذاشت اما اگر خواستید یک جامعه‌شناس واقعی شوید، باید با سختی‌هایش زندگی کنید، درکنار مردم باشید و ناملایمات روزگار را بچشید.
