علل فساد و پوسیدگی دندان شیری کودکان چیست؟

یکی از مسائل مهم بهداشتی کودکان، فاسد شدن دندان آن‌هاست. آمار‌ها نشان می‌دهد به طور متوسط کودکان در دو سالگی، دو دندان فاسد دارند.

در زمان‌های گذشته، انسان‌ها تصور می‌کردند، فساد دندان در اثر عمل کرمی است که دندان را می‌جود و می‌خورد و به همین دلیل پوسیدگی دندان را کرم خوردگی می‌نامیدند. اما امروزه ثابت شده که فساد و پوسیدگی دندان، نتیجه‌ی عمل یک نوع میکروب به نام استرپتوکوک موتان است، ولی عوامل متعددی وجود دارد که دندان را برای هجوم این میکروب آماده می‌سازد. از جمله مواد قندی قابل تخمیر، مخصوصا سوکروز (قند و شکر) از مهم‌ترین عواملی هستند که باعث فعالیت این میکروب می‌شوند.

مواد قندی در تماس با سطح بدن، اسید‌های آلی تولید می‌کند. اسید‌های آلی ابتدا کلسیم مینای دندان را از بین می‌برند، سپس موجب تخریب ماده‌ی پروتئین اسکلت دندان می‌گردند. مواد قندی و شکلاتی که به دندان‌ها می‌چسبد و مدتی باقی می‌ماند اثرات نامطلوب بیشتری دارد.

ابتدا سوراخ یا حفره‌ی کوچک یا شکاف باریکی روی سطح دندان‌های شیری ظاهر می‌شود که با چشم هم دیده نمی‌شود. این ضایعه به تدریج پیشرفت می‌کند و به صورت حفره‌ی بزرگی در می‌آید. فساد و پوسیدگی دندان‌ها، چه شیری و چه دایمی، در کودکان نارس و کودکانی که خوب تغذیه نمی‌شوند، بیشتر دیده می‌شود. پزشک کودکان باید هنگام معاینه‌ی هر کودکی، دندان‌های او را معاینه و توصیه‌های پزشکی لازم را به والدین ارائه نماید.

 

پوسیدگی دندان‌های شیری کودکان معمولاً به دلیل خوردن شیر با بطری است و در بیشتر کودکان کمتر از چهار سال نیز دیده می‌شود. فساد دندان این کودکان نتیجه‌ی مک زدن کودک به بطری شیر یا آب میوه یا آب قند در موقع خوابیدن یا در خلال شب می‌باشد. بدین ترتیب که قند شیر یا همان لاکتوز یا مواد قندی اضافه شده به شیر یا آبمیوه در هنگام نوشیدن، دندان‌ها را آغشته می‌سازد و چون در خلال شب زمان تماس مواد قندی مزبور با دندان زیاد است و از طرف دیگر جریان بزاق دهان در طول شب کم است، میکروب‌های دهان، مواد قندی را به اسید‌های آلی تبدیل می‌کنند و اسید‌های مزبور روی مینای دندان اثر کرده و سبب تخریب و پوسیدگی دندان می‌گردند.

در کودکانی که از شیر مادر تغذیه می‌شوند نیز اگر مادری بعد از سال اول تولد کودک خود، در طول شب به دفعات به او شیر بدهد، موجب تخریب دندان‌های شیری کودک می‌گردد. مواد قندی ابتدا، دندان‌های پیشین بالایی را خراب می‌کند، ولی اگر این عمل ادامه یابد تمام دندان‌ها دچار فساد و پوسیدگی می‌شود.

فساد و کرم خوردگی سبب عفونت و ایجاد آبسه‌های چرکی ریشه‌ی دندان می‌شود که به ناچار باید این دندان‌های عفونی شده را خارج کرد. کشیدن و خارج کردن دندان‌های عفونی شده خود ممکن است موجب جفت نشدن دندان‌های دائمی بر روی هم، اختلال در تکلم و حتی در آینده باعث اختلالات روانی کودک گردد.

برای پیشگیری از فساد و پوسیدگی دندان شیری کودکان، توصیه می‌شود که از ۱۲ ماهگی به بعد، هنگام شب و موقع خواب کودک، با شیشه، شیر و مایعات قندی به کودک ندهید.

خوردن مواد قندی به دفعات متعدد و مخصوصاً شکلات، آب نبات چوبی و آدامس یا نوشیدن مایعات شیرین در فاصله‌ی بین دو وعده‌ی غذا، سبب می‌شود که میکروب‌های موجود در دهان، از مواد قندی اسید تولید نماید و سبب پوسیدگی دندان گردد.

خوردن مواد قندی همراه با غذا، کمتر به دندان‌ها آسیب می‌رساند، زیرا مواد غذایی و بزاق دهان، اسید تولید شده را خنثی می‌نماید. گاهی پستانک کودک با عسل و یا شکر شیرین می‌شود و به او داده می‌شود که در این حالت نیز، احتمال پوسیدگی دندان شیری کودکان نیز بالاتر می‌رود.

فلوراید محلولی است که با املاح دیگر موجب افزایش مقاومت دندان‌ها شده و از فساد و تخریب آن‌ها جلوگیری می‌کند. فلوراید به وسیله‌ی آب آشامیدنی و هم چنین به وسیله‌ی غذا به بدن کودکان می‌رسد.  

به طور کلی جهت جلوگیری از پوسیدگی دندان شیری کودکان، پدر و مادر‌ها باید اعمالی را که باعث می‌شود دندان‌های شیری کودکشان خراب شود، انجام ندهند و یا برای کودکان بزرگترشان، روش‌های شستشوی دهان و بهداشت دهان و دندان را به کودک آموزش داده و مانع مصرف بیش از حد مواد قندی، شکلات و … که باعث پوسیدگی سریع‌تر دندان‌های کودک می‌شود، شوند.